Iacobus de Voragine,
Quadragesimale, sermo
91 (Schneyer : 285)">, Sigle de Schneyer : T27
| << | >> |
| Plan : synthétique classique pas de plan V. interventions éditoriales (en rouge) |
Distinctions (10) Liste des distinctions :
Thema
Uenit
Maria Magdalena
et altera
Maria
uidere sepulchrum (Matth. 28, 1).
Circa sepulchrum domini tria sunt notanda : (sabbatum, requies Trinitatis, syndon, sepulchrum Christi, stabilitas fidei in Uirgine Maria)
Magna dignitas est septimi diei, eo quod sabbatum appellatur, quia in eo tota Trinitas requieuit.
Nam Pater in opere creationis quod fuit opus infinite potentie et attribuitur Patri requieuit ab omni opere quod patrarat.
Filius in opere redemptionis quod est opus sapientie et attribuitur Filio requieuit in monumento inuolutus syndone.
Spiritus Sanctus requieuit hodie in Uirgine, quia ceteri apostoli et mulieres a gratia Spiritus Sancti ceciderunt ; in Uirgine autem ipsa gratia et fides firma permansit.
Quia igitur hodie Christus in sepulchro requieuit, ideo sancte mulieres frequenter ipsum uisitabant, modo ut corpus eius inungerent, modo ut ipsum mortuum deflerent, modo ut ipsum sublatum inquirerent.
Ideo dicitur in auctoritate premissa :
Uenit
Maria Magdalena
, etc.
Circa sepulchrum domini tria sunt notanda : (sabbatum, requies Trinitatis, syndon, sepulchrum Christi, stabilitas fidei in Uirgine Maria)
Circa igitur sepulchrum Domini, tria sunt notanda.
Primo, quale fuit eius sepulchrum.
Secundo, qualis fuit eius sepultura.
Tertio qualiter nos cum eo sepeliri debemus.
I : Quale fuit eius sepulchrum
I.A : fuit nouum (nouitas cordis)
Circa primum, notandum quod sepulchrum Christi fuit nouum, et hoc fuit triplici de causa.
Primo, ne crederetur quod non ipse, sed alius surrexisset.
Istam rationem tangit Ambrosius in libro de Uirginibus, dicens : Beatus Mattheus
monumentum nouum dixit, ne de monumento ueteri alius surrexisse crederetur.
Secundo, propter reuerentiam Christi.
Istam rationem assignat Augustinus, dicens : Sicut in utero Marie nemo ante eum et nemo post eum fuit, ita etiam in isto monumento nullus ante eum, nullus post eum fuit.
Tertio, ad significandum quod qui Christi corpus uult recipere debet habere nouitatem in corde.
Corpus quidem nostrum modo est nouum in iuuentute, modo uetustum in senectute, modo putridum in morte.
Spiritus autem non debet taliter uariari, sed debet semper in melius renouari.
Sunt tamen quidam quorum spiritus est uetustus per peccati malitiam, unde monet apostolus :
Expurgate uetus fermentum ut sitis, etc. (I. Cor. 5, 7).
Alii sunt quorum spiritus est putridus per consuetudinem longam :
Computruerunt iumenta in stercore suo (Ioel. 1, 17).
Alii sunt quorum spiritus est nouus semper per puritatem cordis et munditiam, unde dicit apostolus :
Licet is qui foris est noster homo corrumpatur, tamen is qui intus est renouatur de die in diem (II. Cor. 4, 16).
Talis qui habet istam nouitatem dignus est recipere corpus Domini :
Epulemur in azymis sinceritatis et ueritatis (I. Cor. 5, 8).
I.B : non fuit suum proprium sed alienum tumulum (immortalitas, paupertas uoluntaria)
Secundo, sepulchrum Christi non fuit suum proprium, sed alienum, et hoc tribus de causis.
Primo, ad ostendendum quod non debebat detineri a morte.
Istam rationem tangit Ambrosius in libro de Uirginibus, dicens : Bene secundum litteram alienum fuit monumentum Christi.
Habent tumulum qui sub lege sunt mortis, uictor mortis non habuit tumulum.
Non enim ille sepulchrum mortis desiderabat qui de morte triumphum querebat.
Idem in libro Sermonum : Ut quid illi sepulchrum, qui triduo temporis spatio, non tam in sepulchro mortuus iacuit quam uelut in lecto dormiens quieuit ?
Ipsa enim temporis breuitas declarat potius somnum fuisse quam mortem.
Secundo, ad ostendendum quod non pro sua, sed pro aliena salute moriebatur.
Ambrosius : Iam in sepultura Dominus iacuit, quia pro aliena moriebatur salute.
Ut quid illi propria sepultura qui in se propriam mortem non habebat ?
Tertio, ad ostendendum suam paupertatem.
Sicut enim in aliena domo uoluit nasci et in aliena domo conuersari, sic in alieno monumento uoluit sepeliri :
Uulpes foueas habent et uolucres celi nidos ; filius autem hominis non habet ubi caput reclinet (Matth. 8, 20), ac si dicat : Nec in morte mea habui sepulturam nec in uita mea habui nidum, id est domum in qua possum commorari, nec in natiuitate habui lectum in quo a matre mea potuerim reclinari.
I.C : fuit grandi lapide siue saxo clausum (pudor, timor, dolor, amor Dei, peccata)
Tertio, monumentum fuit grandi lapide, siue saxo, clausum.
Cuius triplex est ratio, quorum due principaliter sunt litterales, tertia est mystica.
Prima est ne ipse locus bestiis esset apertus.
Secundam rationem tangit Glossa, dicens : Aduoluit saxum magnum ad ostium monumenti ut non posset aperiri sepulchrum sine auxilio multorum.
Tertia ratio est mystica.
Per hoc enim insinuatur quod qui corpus Christi debent suscipere debent esse clausi, ne peccatum in eorum corda possit intrare.
Sunt autem quattuor saxa que ad cor debent aduolui, ne peccatum possit intrare, ut dicit Bernardus, scilicet pudor, timor, dolor et amor.
Multi enim sunt qui propter pudorem hominum dimittunt peccare.
Alii sunt qui cessant a peccatis propter immensitatem doloris quam habent de ipsis peccatis.
Alii sunt qui uitant peccare propter timorem pene eterne, ne ipsam incurrant.
Alii, propter amorem glorie, ne ipsam perdant.
Isti sunt quattuor saxa ingentia, que debent monumentum cordis claudere, ne illuc aliqua peccata possint intrare.
Dicit tamen idem Bernardus quod duo prima, scilicet pudor et dolor, non sunt fortia multum ad resistendum, quia sepe pudor solatium capit de peccantium multitudine ; dolor de aliqua huius mundi consolatione.
Ualidissimum autem ad resistendum peccatis amor Dei est uiris perfectis, imperfectis uero timor supplicii.
I.D : fuit monumentum iusti (separatio bonorum et malorum)
Quarto, monumentum Christi fuit monumentum iusti, id est ipsius Ioseph qui erat uir iustus et bonus.
Uoluit autem Christus sepeliri non in monumento Pilati, sed iusti.
Primo, ad ostendendum quod Christus non requiescit nisi in corde iusti.
Unde Ambrosius super Lucum : Bene Christus in monumento iusti uoluit sepeliri, ut habeat filius hominis ubi caput suum reclinet.
Christus enim non quiescit in animo auari, cum sit spinosus, sed nec in animo luxuriosi, cum sit lutosus, nec in animo superbi, cum sit uentosus, sed in animo iusti, cum sit floridus, iuxta illud :
Lectulus noster floridus (Cant. 1, 15).
Secundo, ad innuendum quod non debeat amplius pro peccatoribus immolari.
Natus enim fuit inter duo animalia, quia homines bestiales facturus erat spirituales.
Uixit inter peccatores, ut eos iustificaret.
Mortuus est inter latrones, ut unum lucrifaceret.
Sed hodie requiritur in monumento iusti : non enim uoluit amplius peccatorum consortia, quia pro peccatis amplius moriturus non erat :
Christus resurgens ex mortuis iam non moritur, mors illi ultra non dominabitur (Rom. 6, 9).
Tertio, ad innuendum quod, licet in hac uita sunt mixti boni et mali, post mortem tamen per se erunt boni, scilicet in celo, et per se erunt mali, scilicet in inferno, et per se erunt mediocriter boni et mediocriter mali, scilicet pueri qui erunt in limbo.
I : Quale fuit eius sepulchrum (unguentum)
II : Qualis fuit tumulatus → qui corpus Christi uolunt recipere debent , sicut corpus Christi est (unguentum)
Secundo, uidendum est qualiter Christus fuit tumulatus.
Nam ipse fuit sindone inuolutus.
Fuit unguento confecto ex myrrha et aloes inunctus, ut a putredine seruaretur.
Fuit linteis cum aromatibus ligatus, ut habetur ibidem.
Per ista autem significantur illa que debent habere illi qui corpus Christi uolunt recipere.
Corpus enim Christi dicimus esse tamquam candorem eternum :
Candor est enim lucis eterne (Sap. 7, 26) ; tamquam panem angelicum :
Panem angelorum manducauit homo (Psal. 77, 25) ; tamquam carbonem diuinum : Ioannes Damascenus : Diuinum carbonem assumamus ut ignis eius, quod est in nobis sancti desiderii assumentes, eam que ex carbone I.A : fuit nouum (puritas mentis)
II.A : candor eternus : habere mentis puritatem (puritas mentis)
In quantum igitur corpus Christi est candor eternus, requirit magnam mentis puritatem, et hoc signatur per syndonem mundam.
Unde dicit ibi Glossa : Syndone munda inuoluit Iesum qui pura mente eum suscipit.
I.B : non fuit suum proprium sed alienum tumulum (oratio deuota)
II.B : panis angelicus : habere deuotam orationem (oratio deuota)
In quantum est panis angelicus, debet recipi cum deuota oratione.
Hoc significatur per aromata :
Ascendit fumus aromatum, id est incensorum, de orationibus sanctorum, de manu angeli coram Deo (Apoc. 8, 4).
I.C : fuit grandi lapide siue saxo clausum (mens desiccata a uitiis)
II.C : carbo diuinus : habere mentem ab omni humore uitiorum desiccatam (mens desiccata a uitiis)
In quantum est carbo diuinus, debet recipi cum mente ab omni humore uitiorum desiccata.
Sicut enim ignis non inflammat ligna humida, sed desiccata, sic et carbo diuinus non inflammat corda nisi que inuenit ab humoribus uitiorum desiccata, et illud significatur per aloes qui habet uirtutem desiccatiuam.
I.D : fuit monumentum iusti (cor euacuatum a peccatis, conuersio)
II.D : celeste electuarium : habere corda a cibis noxiis et a peccatis euacuata (cor euacuatum a peccatis, conuersio)
In quantum est celeste electuarium, requirit corda a cibis noxiis et a peccatis euacuata, et illud significatur per myrrham que est amara et significat contritionem que omnia peccata expellit et euacuat.
II : Qualis fuit tumulatus → qui corpus Christi uolunt recipere debent , sicut corpus Christi est (status religiosi, mors)
III : Qualiter nos cum eo sepeliri debemus spiritualiter→ debet assimilari religiosus in sepulchro religionis mortuo quantum ad plura : (status religiosi, mors)
Tertio, uidendum est qualiter debemus cum Christo sepeliri spiritualiter.
Dicit enim apostolus :
Consepulti enim sumus cum Christo (Rom. 6, 4).
Sepulchrum autem illud in quo debemus sepeliri est ipsa religio in qua ipse religiosus spiritualiter debet mori et sepeliri.
Assimilari autem debet religiosus mortuo quantum ad plura.
II.A : candor eternus : habere mentis puritatem (paupertas uoluntaria, laici / religiosi)
III.A : quantum ad censum
Primo, quantum ad censum.
Sicut enim mortuus nihil habet proprium, sic et religiosus nihil debet retinere, sed in communi diuidere.
Quilibet laicus debet dicere illud :
Nudus egressus sum de utero matris mee et nudus reuertar illuc (Iob. 1, 21).
Religiosus autem debet esse nudus in ingressu, ut nihil sibi retineat ; nudus in progressu, ut nihil possideat ; nudus post egressum, ut nihil in morte post se relinquat.
II.B : panis angelicus : habere deuotam orationem (obedientia)
III.B : quantum ad sensum et motum
Secundo, debet assimilari quantum ad sensum et motum.
Sicut enim mortuus priuatur sensu et motu, sic et religiosus debet esse mortuus quantum ad delectationes que ad sensum carnis pertinent ; et, sicut mortuus non mouetur motu proprio, sed alieno, sic uerus religiosus non debet duci motu proprie uoluntatis, sed ad imperium sui superioris seu rectoris ; et, sicut mortuus se mouenti non contradicit, sic et religiosus debet prelato se regenti non contradicere, sed in omnibus obedire.
Unde :
Dominus Deus aperuit mihi aurem.
Ego autem non contradico, retrorsum non abii (Isai. 50, 5).
II.C : carbo diuinus : habere mentem ab omni humore uitiorum desiccatam (clausura)
III.C : quantum ad domicilium
Tertio, debet assimilari quantum ad domicilium, quia, sicut mortuus clauditur in sepulchro, sic religiosus debet esse clausus in claustro ; et, sicut mortuus non exit de monumento nisi ad iussionem Dei, quando sibi dicitur Surgite, mortui, uenite ad iudicium, sic nec religiosi debent exire claustrum sine iussione prelati ; et, sicut mortuus non murmurat quando transfertur de monumento in monumentum, sic nec religiosus debet murmurare quando transfertur de monasterio in monasterium.
II.D : celeste electuarium : habere corda a cibis noxiis et a peccatis euacuata (incorruptio carnis, anima / corpus)
III.D : quantum ad relationem anime et carnis et Dei
Quarto, maxime debet assimilari morti Christi, iuxta illud :
Si complantati facti sumus similitudini mortis eius, scilicet Christi, simul et resurrectionis erimus (Rom. 6, 5).
In morte enim Christi anima fuit a corpore separata, tamen anima et caro deitati fuerunt unite : sic in uero religioso, anima debet separari a carne, scilicet ut carni non consentiat in aliquo amore carnali, anima tamen et caro debent Deo esse unite, anima per amorem, caro per incorruptionem, ut possit dicere cum propheta :
Cor meum et caro mea exultauerunt in Deum uiuum (Psal. 83, 3).