Iacobus de Voragine,
Quadragesimale, sermo
80 (Schneyer : 274)">, Sigle de Schneyer : T24
| << | >> |
| Plan : synthétique classique pas de plan V. interventions éditoriales (en rouge) |
Distinctions (14) Liste des sources déclarées :
Thema
Plurima autem turba strauerunt uestimenta sua in uia (Matth. 21, 8).
Hodie sancta mater ecclesia duas processiones recolit :
Hodie sancta mater Ecclesia duas processiones recolit.
Prima fuit qua Iudei Christum a monte Oliueti usque ad Hierusalem cum ramis oliuarum et palmarum magnis canticis associauerunt ; et ista processio fuit magne reuerentie et honoris ; et istam representat Ecclesia in Euangelio hodierno.
Secunda fuit qua iidem Iudei Christum a Hierusalem usque ad montem Caluarie cum magnis opprobriis et irrisionibus deduxerunt ; et ista fuit processio magne ignominie et doloris ; et istam representant in passione que recitatur hodie.
I : Circa primam, a monte Oliueti usque ad Iherusalem cum ramis oliuarum et palmarum, quattuor sunt uidenda :
Circa primam processionem, quattuor sunt uidenda.
I.A : a quibus ista processio facta fuit (amicus Christi)
Primo, a quibus ista processio facta sit, quia non est facta a magnis et diuitibus, sed a pueris et pauperibus, unde dicitur :
Plurima autem turba strauerunt uestimenta sua in uia.
Imo quando pauperes et humiles hodie Christum susceperunt et processionaliter deducebant, Pharisei et principes sacerdotum eius mortem tractabant.
Simplices enim et pauperes Christo adherebant, diuites uero et potentes Christum fugiebant.
Unde Christus de omnibus diuitibus unum solum habuit amicum, scilicet Zacheum ; de omnibus potentibus unum, scilicet centurionem ; de omnibus sapientibus unum, scilicet Nicodemum.
Unde apostolus :
Uidete uocationem uestram, fratres, quia non multi sapientes secundum carnem, non multi potentes, non multi nobiles ; sed que stulta sunt mundi elegit Deus ut confundat sapientes, etc. (I. Cor. 2, 26-27).
I.B : quare Christus uadens ad mortem tantum honorem uoluit accipere (contemptus mundi)
Secundo, uidendum est quare Christus uadens ad mortem tantum honorem uoluit accipere, cum alias honorem regni respuerit.
Ad quod dicendum quod hoc ideo fecit ut ille qui in magnis honoribus constitutus est debet memoriam mortis habere si non uult superbire.
Si enim quis magnas diuitias habet, cogitet quod uadit ad mortem et quod de omnibus suis diuitiis nihil preter cilicium uel saccum portabit secum.
Unde dicebat Iob, qui fuerat rex magnus :
Saccum consui super cutem meam et operui cinere carnem meam (Iob. 16, 16).
Item :
Nudus egressus sum de utero matris mee et nudus reuertar, etc. (Ibidem. 1, 21).
Si quis etiam est in magnis honoribus constitutus, cogitet quia uadit ad mortem, ubi, si erat in gradu supremo, ponetur in loco infimo, id est sub terra.
Si ascenderat super alios eis imperando, serpentes et bestie super foueam eius asendent eam calcando.
Cum enim morietur homo, hereditabit serpentes, bestias et uermes (Eccli. 10, 13).
Si aliquis uel aliqua tenet corpus suum in deliciis diuersis, ipsum delicate nutriendo, diuersis coloribus faciem depingendo, pretiosis et diuersis mutatoriis ornando, uoluptates carnis exercendo, cogitet quia uadit ad mortem ubi uermes caput suum tam delicate nutritum comedent et lacerabunt :
Uiscera eius plena sunt adipe et medullis ossa illius irrigantur, et tamen in puluere dormient et uermes operient eos (Iob. 21, 24-25).
I.C : quare Christus tanto honori sibi exhibito lachrymas uoluit immiscere
Tertio, uidendum est quare Christus tanto honori sibi exhibito lachrymas uoluit immiscere.
Dicitur enim, qui cum duceretur cum tanto honore in Hierusalem,
uidens ciuitatem fleuit super illam (Luc. 19, 41).
Quod quidem Christus fecit ut ostenderet quod omnia gaudia et honorabilia huius mundi lachrymis et doloribus sunt admixta.
In celo quidem sunt omnia pura, in mundo omnia mixta, in inferno omnia fetulenta.
Unde Augustinus in libro de Ciuitate Dei, liber 22, caput 30, in persona Dei ponit octo purissima que sunt in celo, dicens : Quid est aliud ?
Ero illorum Dominus, nisi ero eis omnia quecumque desiderantur, scilicet uita, salus, uictus, copia, gloria, honor, pax et omnia bona.
Ista omnia in celo pura sunt, in mundo mixta, in inferno fetulenta ; et ut omnia illa possimus melius uidere, singula percurramus.
Uita prout est in mundo est mixta, quia ibi est uita et mors ; prout est in inferno, est fetulenta, quia non est nisi sola mors sine uita.
Salus prout est in celo pura est, quia ibi est salus sine egritudine ; prout est in mundo, est mixta, quia est salus et egritudo ; prout est in inferno, est fetulenta, quia ibi est egritudo sine sanitate.
Uictus, id est satietas, prout in celo est, est pura, quia ibi est satietas sine esurie ; prout est in mundo, est mixta, quia ibi est esuries et satietas ; prout est in inferno, est fetulenta, quia ibi est esuries sine satietate.
Copia, id est diuitie, prout sunt in celo, sunt pure, quia ibi sunt diuitie sine paupertate ; prout sunt in mundo, sunt mixte, quia ibi sunt diuitie et paupertas ; prout sunt in inferno, sunt fetulente, quia ibi est sola paupertas sine diuitiis.
Gloria, id est pulchritudo, prout est in celo, est pura, quia ibi est pulchritudo sine deformitate ; prout est in mundo, est mixta, quia ibi est pulchritudo et deformitas ; prout est in inferno, est fetulenta, quia ibi est deformitas sine pulchritudine.
Honor prout est in celo, est purus, quia ibi est honor sine indignitate ; prout est in mundo, est mixtus, quia ibi est honor et indignitas ; prout est in inferno, est fetulentus, quia ibi est dedecus sine honore.
Pax prout est in celo, est pura, quia ibi est pax sine pugna ; prout est in mundo, est mixta, quia ibi est pax et pugna ; prout est in inferno, est fetulenta, quia ibi est pugna sine pace.
Omnia bona prout sunt pura, sunt in celo, quia ibi sunt omnia sine aliquo malo ; prout sunt in mundo, sunt mixta, quia ibi sunt bona et mala ; prout sunt in inferno, sunt fetulenta, quia ibi sunt mala et nulla bona.
Propter illa significanda dicit propheta :
Calix in manu Domini, uini meri, plenus mixto, et inclinauit ex hoc in hoc ; uerumtamen fex eius non est exinanita (Psal. 74, 9).
Ex quibus uerbis habetur quod Dominus habet tres calices.
Unus est plenus uino mero, iste est celum : iste enim est calix plenus uita, sanitate, satietate, diuitiis, pulchritudine, honore, pace et omnibus bonis.
Alius calix est plenus mixto, et iste est mundus : I.D : quare Christus noluit super equum sedere sed super asinam (humilitas)
Quarto, uidendum est quare Christus noluit super equum sedere, sed super asinam.
Hoc enim fecit ad innuendum quod non sedet in cordibus superborum, sed humilium et mansuetorum.
Chrysostomus : Non sedet Christus in curru aureo, pretiosa purpura fulgens ; non ascendit super feruidum equum, discordie amatorem et litis, sed super asinam tranquillitatis et pacis amicam.
Per equum igitur superbus, per asinam humilis designatur.
Equus enim si tangitur recalcitrat ; asinus si tangitur mansuete moratur.
Sic superbi, si reprehenduntur, impatienter ferunt ; mansueti patienter audiunt.
Quedam animalia sunt que non permittunt se tangi, siue quia arrogantia sunt, sicut equus et leo, siue quia nimis siluestria sunt et domesticari non possunt, ut lupus, siue quia pungitiua, ut Ericius.
Tria genera hominum sunt qui nolunt reprehendi.
Primi sunt superbi.
Isti sunt sicut equus uel leo qui dedignantur tangi uel reprehendi :
Si bestia tetigerit montem, lapidabitur (Hebr. 12, 20).
Diues iniuste egit et fremet ; pauper autem lesus tacebit (Eccli. 13, 4).
Alii sunt in malum indurati, qui instar lupi non possunt domesticari nec ad bonum induci.
Peruersi difficile corriguntur (Eccle. 1, 15).
Tales nolunt corripi.
Peccator homo uitabit correptionem (Eccli. 32, 21).
Tertii sunt homines astuti qui, si tanguntur, id est arguuntur, statim sicut Ericius per excusationes multiplices se abscondunt, cum tamen dicatur :
Qui abscondit scelera sua non dirigetur (Prou. 28, 13).
Tales etiam pungunt, quia reprehendentes odiunt :
Odio habuerunt corripientem (Amos. 5, 10).
I : Circa primam, a monte Oliueti usque ad Iherusalem cum ramis oliuarum et palmarum, quattuor sunt uidenda :
II : Circa secundam, a Iherusalem usque ad montem Caluarie cum magnis opprobriis et irrisionibus, duo sunt consideranda :
Circa secundam processionem, duo sunt consideranda.
I.A : a quibus ista processio facta fuit
II.A : in illa processione fuit magna personarum uarietas
Unum est quod in magna illa processione fuit magna personarum uarietas.
Quidam fuerunt ibi boni, quidam mali.
Bonorum autem fuerunt tres differentie.
Quidam enim fuerunt enim, qui postea fuerunt mali, sed tamen postea recuperauerunt bonitatem, sicut apostoli qui fidem perdiderunt, sed postea recuperauerunt.
Alii fuerunt boni, qui facti fuerunt mali et numquam recuperauerunt bonitatem, sicut Iudas.
Alii fuerunt boni qui semper seruauerunt bonitatem, sicut beata Uirgo.
Malorum autem due sunt differentie.
Quidam enim fuerunt mali qui postea facti sunt boni, sicut latro a dexteris et Longinus.
Alii fuerunt mali qui semper in sua malitia perseuerauerunt, sicut latro a sinistris et Iudei qui Christum crucifixerunt.
Ab illa processione quidam fugerunt corde et corpore, sicut apostoli qui corporaliter Christum reliquerunt et fidem perdiderunt.
Alii fugerunt corde, sed non corpore, ut Maria Magdalena et cetere mulieres que iuxta crucem corporaliter steterunt, sed tamen fidem perdiderunt et amiserunt.
Alii fugerunt corpore, sed non corde, sicut creditur de Iacobo fratre Domini,
de quo dicit Hieronymus in libro de Uiris illustribus quod in passione Domini uotum uouit se non comesturum donec uideret Christum resurgentem.
Uidetur ergo quod ille fidem de resurrectione habuit et timore mortis fugit corpore, sed corde stetit.
Alii sunt qui non fugerunt nec corde nec corpore, sicut Uirgo beata que iuxta crucem stetit et fidem integraliter seruauit.
I.B : quare Christus uadens ad mortem tantum honorem uoluit accipere
II.B : in Iudeis magna uoluntatis mutabilitas
Secundum quod in ista processione ostenditur est in Iudeis magna uoluntatis mutabilitas.
In prima processione fecerunt Iudei sibi sex magnos honores ; in secunda fecerunt sibi sex magna uituperia et confusiones.
Nam in prima, cum magna reuerentia et deuotione ipsum super asellum posuerunt ; in secunda, cum magna ignominia in patibulo affixerunt.
In prima, uestimenta sua in uia strauerunt ; in secunda, ipsum uestimentis propriis expoliauerunt.
In prima, cum ramis oliuarum et palmarum sibi obuiam processerunt ; in secunda, spinas acutissimas eius capiti infixerunt.
In prima, appellauerunt eum regem, ut habetur ; in secunda negauerunt eum esse regem, dicentes :
Non habemus regem nisi
Cesarem
(Ioan. 19, 15).
In prima, appellauerunt eum Saluatorem dicentes : Hosanna, id est salua obsecro ; in secunda, negauerunt eum esse Saluatorem, quia etiam seipsum saluare non poterat, dicentes :
Alios saluos fecit, seipsum non potest saluum facere (Matth. 27, 42).
In prima, dixerunt ipsum esse benedictum et in nomine Patris uenisse in mundum, dicentes :
Benedictus qui uenit in nomine Domini
; in secunda, dixerunt ipsum esse malefactorem et crucis patibulo affigendum, dicentes :
Si non esset hic malefactor, non tibi tradidissemus eum (Ioan. 18, 30).
Tolle, tolle, crucifige eum (Ioan. 19, 15).
Ecce quanta instabilitas fuit in istis, quia quem tantum honorauerunt, postmodum statim ignominiose tractauerunt.