Iacobus de Voragine, Quadragesimale, sermo 74 (Schneyer : 268)">, Sigle de Schneyer : T23/5
<< >>

Feria V quinte hebdomade quadragesime, 2/2    

Texte de base : Jacques de Voragine, Sermones aurei, Robert Clutius éd., Vienne-Cracovie, 1760

Mots-clés :
gratia |   penitentia |   culpa |   status mundi |   pax conscientie |   uita mixta |   bona opera |   peccatum mortale |   cogitationes |   confessio |   misericordia Christi |   lacrime |   contritio |   nutrimentum corporis |   opulentia |   fragilitas mulieris |   leges publice |   puchritudo |   mulierum arma |   uanitas  
Lister Distinctions (6) Pas d'exemplum Lister Figurae (13) Pas de matière biblique
Pas d'interprétations des noms Pas de liturgie / pratique Lister Sources déclarées (8) Lister Noms de personnes (18)
Lister Noms de lieux (2)
Plan :
synthétique
classique
pas de plan
V. interventions éditoriales (en rouge)

Liste des noms de lieux :
  • Magdalum
  • Sodoma

  • Thema
    Ecce mulier que erat in ciuitate peccatrix, etc. (Luc. 7, 37
    )
    Statum huius mundi describitur quantum ad tria (status mundi)
    Status istius mulieris describitur quantum ad tria. Primo quantum ad statum culpe, cum dicitur : Mulier, que erat in ciuitate peccatrix. Secundo quantum ad statum penitentie, cum dicitur : Lachrymis cepit rigare pedes eius. Tertio quantum ad statum perfectionis et gratie, cum in fine concluditur : Fides tua te saluam fecit.
    I : Quantum ad statum culpe, mulier peccatrix carnalibus uoluptatibus se exposuerat. Habuit enim tria que sibi et aliis mulieribus fuerunt et sunt causa peccati : (culpa)
    Circa primum statum notandum quod culpa istius mulieris fuit, quia peccatrix erat, et carnalibus uoluptatibus se exposuerat. Habuit enim tria que sibi et aliis mulieribus fuerunt et sunt causa peccati. Primo pulchritudinem corporis, quia dicitur multum pulchra et formosa fuisse. Secundo opulentiam rei temporalis, quia fuit multum locuples. Tertio habuit dominium suum et libertatem, quia fuit sui domina ; quia cum Lazaro fratre suo et Martha sorore sua patrimonium diuisit, et   Magdalum castrum in partem recepit. Ista tria, ut dictum est, fuerunt sibi et multis aliis mulieribus occasio peccati.
    I.A : pulchritudinem corporis (puchritudo, mulierum arma, uanitas)
    Primum, quod est occasio peccati, est pulchritudo corporis. Circulus aureus in naribus suis mulier pulchra et fatua (Prou. 11). Sicut enim suis habens circulum aureum in lutum se immittit ; sic mulier habens pulchritudinem in uoluptatem se immergit. Quando autem mulier est pulchra et sapiens, non est periculum, quia sapienter se conseruat. Similiter quando est turpis et fatua, non est periculum, quia nemo eam solicitat ; sed quando est pulchra et fatua, tunc est periculum. Nam quia est pulchra, solicitatur a multis ; quia uero est fatua, custodire se nescit. De tali pulchritudine dicitur : Fallax gratia et uana est pulchritudo (Prou. 31). Est enim uana, quia cito transit ; et est fallax, quia multos decipit. Pulchritudo enim mulieris est sicut carbo fulgidus ; est sicut gladius splendidus ; et est sicut pomum pulchrum plenum uermibus. Pueri igitur uidentes carbones fulgentes, eos tangunt et comburuntur ; uidentes gladios splendentes, eos accipiunt et uulnerantur ; uidentes poma pulchra exterius et interius fetida, eligunt et decipiuntur. Sapientes autem ab omnibus sibi cauent. Sic etiam homines pueriliter uiuentes assumunt sibi carbones in corde suo, id est ignitas cogitationes, et ideo comburuntur. numquid potest homo abscondere ignem in sinu suo, ut uestimenta illius non ardeant (Prou. 6) ? Assumunt gladios fulgentes, dum uolunt habere familiaritatem cum mulieribus ; et ideo uulnerantur. Hieronymus : Gladius igneus est species mulieris, unde dicitur de muliere : Acuta est quasi gladius biceps (Prou. 5). Et dicitur mulier gladius biceps, quia occidit hominem in anima et corpore. Sunt etiam tamquam poma a foris pulchra, sed intus feda. Sepe enim que sunt exterius pulchriores, sunt intus fediores. Abominabilem fecisti decorem tuum (Ezech. 16). Illa enim mulier abominabilem facit decorem suum, que est exterius decora sed interius abominationibus plena. Bernard. : Filie Babylonis, quarum uere gloria in confusione est, induuntur purpura et bysso, et sub pannosa conscientia iacent : fulgent in monilibus et sordent moribus.
    I.B : opulentiam rei temporalis (nutrimentum corporis, opulentia)
    Secundum, quod est in muliere occasio peccati, est opulentia rei temporalis. Hec fuit iniquitas   Sodome , et peccati causa : saturitas panis, et abundantia, et otium (Ezech. 16). Psal. 72 : Prodiit quasi ex adipe iniquitas eorum. Ita enim est de corpore humano, sicut de prato et instrumento ferreo. Quando enim pratum non irrigatur, herba arescit ; quando aquarum inundatione repletur herba, marcescit ; quando uero debito modo adaquatur, herba uirescit. Similiter instrumentum ferreum quando indebite exercetur, consumitur ; quando nullo modo exercetur, rubigine corrumpitur ; quando uero debito modo exercetur, fulgidum inuenitur. Sic etiam quando quis corpus suum per abstinentias et immoderatos labores affligit, ipsum ad omne opus bonum debile reddit ; quando autem ipsum deliciis nutrit, hostem anime ipsum inuenit ; quando uero debito modo ipsum fouet, tunc anima in adiutorium ipsum habet. Hugo de Sancto Uictore : Qui ciuem suam supra modum affligit per abstinentiam, corpus suum occidit ; quis plus quam expedit alimentis reficit, hostem nutrit. Sic igitur caro nutrienda est ut seruiat, et sic domanda ut non superbiat.
    I.C : dominium suum et libertatem (fragilitas mulieris, leges publice)
    Tertium, quod in muliere est occasio peccati, est quando est sui domina et libera. Est enim mulier mollis , et incauta ; et ideo regenda et custodienda est ; ideo dicitur : In filia non auertente se, firma custodiam, ne inuenta occasione utatur se (Eccli. 26, 13). Unde dicitur de muliere : Si non ambulauerit ad manum tuam, confundet te in conspectu inimicorum (Eccli. 25, 35). Quia enim mulier magis fragilis est et homo magis uirilis ; ideo circa mulierem quattuor custodie sunt adhibende. Sicut enim dicit Augustinus libro de decem chordis, que sunt timor Dei, diligens custodia uiri, uerecundia, et confusio mundi, et terror legum publicarum, que uxores fornicarias condemnant. Custodia autem uiri, ut ibidem dicit Augustinus, debet esse timor Dei et ipsa eius uirilitas. Et subdit Augustinus. : Ideo mulieri adhibenda est maior custodia, quia in ea est maior infirmitas. Illa erubescit uirum, tu non erubescis Christum ? tu liberior, quia fortior, ideo tibi commissus es. Non igitur erubescit fornicari, quia illud faciunt multi. Tanta est peruersitas generis humani, ut aliquando metuendum sit, ne castus erubescat apparere inter impudicos.
    I : Quantum ad statum culpe, mulier peccatrix carnalibus uoluptatibus se exposuerat. Habuit enim tria que sibi et aliis mulieribus fuerunt et sunt causa peccati : (penitentia)
    II : Quantum ad statum penitentie tantam contritionem ostendit quod lachrymis eius pedes Christi rigauit. Que lachryme tres magnas efficacias habent : (penitentia)
    Secundus status eius fuit status penitentie, ubi tantam contritionem ostendit quod lachrymis eius pedes Christi rigauit. Que quidem lachryme tres magnas efficacias habuerunt.
    I.A : pulchritudinem corporis (misericordia Christi, lacrime, contritio)
    II.A : fecerunt ipsam totam mundam (misericordia Christi, lacrime, contritio)
    Primo fecerunt ipsam totam mundam, iuxta illud Psal. 6, 7 : Lauabo per singulas noctes lectum meum ; lachrymis meis stratum meum rigabo. Unde Gregorius : quia enim mulier turpitudinis sue maculas aspexit, lauanda ad fontem misericordie cucurrit.
    I.B : opulentiam rei temporalis (confessio)
    II.B : fecerunt sibi serenam conscientiam (confessio)
    Secundo fecerunt sibi serenam conscientiam, unde dicit Chrysostomus super hunc locum : Sicut ubi uehemens imber prorumpit, fit serenitas ; sic lachrymis effusis apparet tranquillitas et perit caligo reatuum. Et sicut per aquam et spiritum, sic per lachrymas et confessionem, denuo mundamur.
    I.C : dominium suum et libertatem (peccatum mortale, cogitationes)
    II.C : in ipsa aqua lachrymarum submersa sunt omnia crimina eius (peccatum mortale, cogitationes)
    Tertio in ipsa aqua lachrymarum submersa sunt omnia crimina eius. Psalm. 73 : Contribulasti capita draconum in aquis. Draco, id est diabolus, habet septem capita, id est septam mortalia peccata, que aliquando fuerunt in peccatrice ista. Apparuit primo Marie Magdalene , de qua eiecerat septem demonia (Marc. 16). Tunc igitur Christus capita draconum in aquis tribulauit et contriuit, quando lachrymis suis omnia peccata submersit ; non tantum omnia peccata grauia lauit, sed etiam omnes cogitationes, que significantur per capillos, quos in obsequium Christi adhibuit ; unde dicitur quod capillis capitis sui pedes tersit. De istis capillis cogitationum dicitur : Sume tibi gladium acutum radentem pilos et assumes eum, et duces per caput tuum et per barbam tuam, et assumes tibi stateram ponderis, et diuides eos, tertiam partem combures igni, et assumes tertiam partem et concides gladio in circuitu eius, tertiam uero aliam disperges in uentum, et gladium nudabo post eos (Ezech. 5). Cogitationes enim nostre sepe in tres partes diuiduntur, quia aut sunt bone, aut sunt male, aut sunt indifferentes. Cogitationes igitur bone sunt igne comburende, id est Spiritui sancto committende et ab ipso inflammande. Cogitationes indifferentes, que aliquando eueniunt pro necessitatibus temporalium, sunt circumcidende et moderande, ut non sint superflue. Cogitationes autem noxie et male sunt a nobis penitus expellende et dispergende : etsi forte redire satagerent, contra eas est diuine seueritatis gladius opponendus.
    II : Quantum ad statum penitentie tantam contritionem ostendit quod lachrymis eius pedes Christi rigauit. Que lachryme tres magnas efficacias habent : (gratia)
    III : Quantum ad statum perfectionis et gratie (gratia)
    Tertius eius status fuit perfectionis gratie, quando dixit ei Christus : Uade in pace. Unde dicit Gregorius : postquam Dominus ei peccata dimisit : non ( ? ? ) in remissione peccati, sed adiecit operationem boni. In hoc igitur quod dicitur : Uade in pace, notandum quod ista habuit sollicitudinem per bona opera, et quod habuit pacem in sua conscientia.
    II.A : fecerunt ipsam totam mundam (uita mixta, bona opera)
    III.A : habuit sollicitudinem per opera sua (uita mixta, bona opera)
    Ipsa quidem habuit pacem per opera interiora, quia fuit contemplatiua, iuxta illud : Maria optimam partem elegit, etc. (Luc. 10) Per opera exteriora, quia fuit actiua, quia omnia opera misericordie erga personam Christi exercuit. Ipsa enim ipsum pauit. Fecerunt ei cenam ibi, et Martha ministrabat, Maria ergo accepit libram unguenti, etc. (Ioan. 12) Cum illo erant mulieres alique, que erant curate, etc. Maria que uocatur Magdalena, et alie multe, que ministrabant ei de facultatibus suis (Luc. 8). Ipsa eum hospitio recepit. Intrauit Iesus in quoddam castellum, et mulier quedam Martha nomine excepit illum in domum suam, et huic erat soror nomine Maria, etc. (Luc. 10). Ipsa bysso puritatis et purpura charitatis eum induit, iuxta illud : Byssus et purpura indumentum eius (Prou. ult.). Ipsa eum in tribulatione positum uisitauit et associauit : Stabant iuxta crucem Iesu mater eius et soror matris eius, Maria Cleophe et Maria Magdalene (Ioan. 19). Ipsa eius sepulture interfuit : Lc. 23 : Et posuit Ioseph corpus Ihesus in monumento, erat autem ibi Maria Magdalena ; immo non tantum sepulture interfuit, sed etiam eius monumento fixa permansit. Maria stabat ad monumentum foris plorans (Ioan. 20).
    II.B : fecerunt sibi serenam conscientiam (pax conscientie)
    III.B : habuit pacem in sua conscientia (pax conscientie)
    Secundo habuit pacem in conscientia. Istam pacem conscientie non potest habere superbus ; et ratio est quia ipse Deo est contrarius, iuxta illud : Cucurrit aduersus Deum erecto collo, et pingui ceruice armatus est (Iob. 15) ; quia igitur est Deo contrarius, non potest esse sibi ipsi pacificus. Quis restitit ei, et pacem habuit (Iob. 9) ? Istam etiam pacem conscientie non potest habere auarus ; et ratio est quia habet terram, id est terrena desideria in superiore parte anime et celestia in inferiori. Terra autem, cum sit grauis naturaliter, appetit deorsum descendere ; celum cum sit leue, appetit ascendere sursum, ideo : Celum sursum et terra deorsum (Prou. 25). Quia igitur in tali ascensu et descensu est pugna ; ideo non potest ibi esse pax aliqua. Cor impii quasi mare feruens, quod quiescere non potest (Isai. 57). Impius est auarus quia est sine pietate, cuius cor est sicut mare, quia semper est in motu et perturbatione. Luxuriosus etiam non potest habere istam pacem conscientie ; et ratio est quia anima, cum sit ad imaginem Dei facta naturaliter, appetit munditiam et puritatem ; et ideo quando in animam intrat aliquod immundum, naturaliter illud abhorret, detestatur et fugit ; et ideo quamdiu in anima aliqua est immunditia, non potest ibi esse pax uera ; ideo dicitur : Pacem sequimini cum omnibus et sanctimoniam, sine qua nemo uidebit Deum (Heb. 12). Uolens Apostolus nos ad pacem inducere conscientie, conuenienter monuit nos ad sanctimoniam munditie, quasi dicat : si uultis habere pacem, habeatis sanctimoniam, id est mentis et corporis castitatem. Quia igitur beata Maria Magdalena ueram humilitatem seruauit, omnia terrena contempsit, et perpetuam mentis et corporis castitatem habuit, ideo in uera pace fuit ; sicut enim bona conscientia animam delectat, iuxta illud : Secura mens quasi iuge conuiuium (Prou. 15) ; sic mala conscientia animam cruciat. Eusebius : Mala conscientia sequitur se, imo non recedit a se : uix potest foris aliquod esse remedium, quando intus est uulnus inclusum.