Iacobus de Voragine,
Quadragesimale, sermo
64 (Schneyer : 258)">, Sigle de Schneyer : T22/S
| << | >> |
| Plan : synthétique classique pas de plan V. interventions éditoriales (en rouge) |
Distinctions (5) Liste des figurae :
Thema
Ego sum lux mundi (Ioan. 8).
illud quod dicitur de filio potest matri conuenire. Est tamen Christus lux mundi que iluminat et non illuminatur; est etiam mater lux mundi quia est lux per quam mundus illuminatur. Lux enim est (unitas inter matrem et filium, luna)
Secundum beatum Augustinus tanta est unitas capitis ad membra, et membrorum ad caput, quod aliquando caput assumit personam membrorum, iuxta illud :
Saule
,
Saule
quid me persequeris (Act. 9) ? ; aliquando membra nominantur ex parte capitis, iuxta illud Psal. :
Nolite tangere Christos meos (Ps. 104, 15).
Multo fortius tanta est unitas inter matrem scilicet Beatam Uirginem et eius filium Iesum Christum, quod illud, quod dicitur de filio, potest matri conuenire, unde uerbum propositum.
Ego sum lux mundi
, licet dictum sit de filio, tamen et matri conuenire potest.
FIGURAChristus = lux mundi Est enim Christus lux mundi, que illuminat, et non illuminatur.
FIGURAMaria = lux mundi Est etiam mater lux mundi, quia est lux, per quam mundus illuminatur. Qualiter autem ipsa sit lux mundi, Salomon admirando ostendit dicens : Que est ista que progreditur quasi aurora consurgens ; pulchra ut luna, electa ut sol, terribilis ut castrorum acies ordinata (Cant. 6) ? Ecce qualiter est lux mundi. In mundo enim sunt quidam tribulati, quidam tentati, quidam peccatores, et quidam iusti. Ipsa quidem est peccatoribus
FIGURAMaria = aurorasicut aurora, quia eis dat radium sue misericordie. Tribulatis est
FIGURAMaria = lunasicut luna, quia eis dat radium sue consolationis. Ipsa iustis est
FIGURAMaria = solsicut sol, quia eis dat radium gratie. Ipsa tentatis est
FIGURAMaria = acies terribilissicut acies terribilis, quia demones expellit fulgore sue maiestatis.
I : I. peccatoribus sicut aurora: quia dat eis radium misericordie sue → Deus in sua curia tres habet cancellarios (largitas, misericordia Uirginis Marie, eleemosyna, curia pape, littere papales, cancellarius)
Primo igitur est peccatoribus sicut aurora, quia dat eis FIGURAradius misericordieradium misericordie sue. Sicut enim aurora tenebras expellit, et lucem adducit, sic eius misericordia a peccatoribus expellit
FIGURAnox culpenoctem culpe, et dat eis
FIGURAlux gratielucem gratie ; ideo uocatur mater misericordie, quia Deus in potestate sua tradidit facere omnes misericordias. Ipsa autem in suis misericordiis non est auara, sed multum liberalis et larga, iuxta illud, quod dicitur : Manum suam aperuit inopi, et palmas suas extendit ad pauperem (Prou. ult.). Si esset aliqua domina, que semper bracchium suum extenderet ad pauperes, et manus apertas teneret, et ipsas manus plenas haberet, multum liberalis esset. Per istum modum loquitur Salomon de muliere forti, id est de Beata Uirgine, que sic fuit fortis quod Deum de celo traxit et diabolum uicit ; Ista igitur mulier fortis uersus peccatores tenet bracchium extensum, quia eius misericordia ad omnes extenditur uniuersaliter. Tenet manum apertam non clausam, quia suas misericordias non dat difficulter, sed ualde faciliter ; quia non multum nec diu facit se rogare. Habet manus plenas eleemosynis, quia suas misericordias largitur, dat, et abundanter. Si quis ergo eius misericordiam non habet, beate Marie non imputet ; postquam ipsa bracchium extendit dando uniuersaliter ; postquam manum apertam tenet dando faciliter. Istud igitur officium dandi et faciendi misericordias Deus sibi commisit : sicut enim in curia Pape quedam conceduntur litere simplicis iustitie, quedam pure gratie ; quedam mixte, scilicet que uidentur iustitiam et gratiam continere, sic Deus in sua curia tres habet cancellarios.
I.A : cui commisit dare litteras simplicis iustitie: iste est Michaël (ponderatio animarum)
Unum cui commisit dare litteras simplicis iustitie.
Iste est
FIGURAMichael = cancellarius DeiMichael, qui animas ponderat et secundum mensuram bonorum, uel malorum operum dat mensuram supplicii, uel celestium premiorum.
FIGURAPetrus = cancellarius Dei
I.B : cui commisit dare literas mixtas, scilicet iustitie et gratie: iste est beatus Petrus (iustitia, gratia, pueri baptizati)
Alius cancellarius est cui commisit Deus dare litteras mixtas, scilicet iustitie et gratie.
Iste est beatus FIGURAPetrus = ianitor celiPetrus, qui est ianitor celi, ubi sunt due
FIGURAporta celi = porta iustitieporte, scilicet iustitie, per quam ingrediuntur, qui saluantur ex operibus iustitie, quam portam propheta sibi aperiri petit dicens : Aperi mihi portas iustitie, etc. (Psal. 117) Alia est
FIGURAporta celi = porta gratieporta gratie, per quam ingrediuntur illi, qui saluantur ex sola gratia Dei, sicut sunt pueri baptizati.
FIGURAMaria = cancellaria Dei
I.C : cui commisit dare misericordiam et gratiam: Beata Uirgo est cancellaria Dei (Uirgo Maria cancellaria Dei, intercessio sanctorum, intercessio Uirginis Marie)
Beata autem Uirgo est cancellaria Dei , cui commisit Deus dare misericordiam et gratiam, ideo talem cancellariam debemus sepe inuocare et dicere : Eia ergo aduocata nostra, illos tuos misericordes oculos ad nos conuerte.
I : I. peccatoribus sicut aurora: quia dat eis radium misericordie sue → Deus in sua curia tres habet cancellarios (luna, Uirgo Maria, uictoria, tribulatio sanctorum)
II : Tribulatis sicut luna: quia eis dat radium consolationis sue (luna, Uirgo Maria, uictoria, tribulatio sanctorum)
Secundo tribulatis est sicut luna, quia eis dat radium consolationis sue.
Luna enim habet uirtutem supra mare, sic et ipsa super tribulatos et amaricatos.
Et sicut luna lucet in nocte, sic et ipsa subuenit in tribulatione.
I.A : cui commisit dare litteras simplicis iustitie: iste est Michaël
II.A : Uirgo Maria est sicut luna plena
Dicitur autem
pulchra ut luna.
Luna enim tunc est pulchra, quando est plena ; et tunc tota nocte lucet ; quando autem luna non est plena, modo lucet in principio noctis, modo in medio, modo in fine.
Sic etiam sunt quidam Sancti, qui adiuuent tribulatos aliquando in principio tribulationis, constantiam in tribulatione tribuendo ; aliquando uero permittunt eos tribulari, et tentari in principio, sed tamen iuuant in medio, perseuerantiam dando ; aliquando dimittunt eos tribulari in principio et in medio, et adiuuant in fine, ne scilicet per impatientiam cadant, uictoriam eis conferendo.
FIGURAMaria = luna plena Uirgo autem Maria est sicut luna plena, que adiuuat in principio tentationis et tribulationis, dando constantiam ; adiuuat in medio, dando perseuerantiam ; adiuuat in fine, dando coronam, seu uictoriam.
I.B : cui commisit dare literas mixtas, scilicet iustitie et gratie: iste est beatus Petrus (tribulatio)
II.B : Uirgo Maria tribulata et obscurata lucet tribulatis et obscuratis (tribulatio)
Nec mirum, si ista luna lucet tribulatis et obscuratis ; quia ipsa etiam fuit tribulata et obscurata ; et ideo scit melius tribulatis compati et misereri.
Secundum Augustinus luna tripliciter obscuratur, aut quando est uacua, aut quando est FIGURAMaria = luna nube tectanube tecta, aut quando est
FIGURAMaria = luna eclipsataeclipsata. Beata Uirgo in hac uita habuit tres tribulationes. Una fuit, quando Herodes puerum interficere uoluit, et ipsa in Egyptum fugit, tunc enim ista luna omnino consolatione fuit uacua. Quomodo enim consolatio sibi esse poterat, quando ipsa puella delicata de partu paulo ante surrexerat, et in terram longinquam per uias asperas cogebatur fugere, et quando inter idololatras compellebatur manere, et quando puerum sic tenerum cogebatur circumferre. Secundam tristitiam habuit, quando filium suum amisisse credidit, timens ne in manus hostium deuenisset ; uel ad longinquas partes ad gentes conuertendas accessisset ; uel ad patrem celestem sine redemptione humani generis rediisset ; et tunc fuit nube tecta, quia nubes obscura doloris et tristitie eius animam occupauit. Unde ipsa dixit : Pater tuus et ego, dolentes querebamus te, etc. (Luc. 2) Tertiam tribulationem habuit in filii passione, et tunc luna fuit eclipsata. Luna autem quando eclipsatur, tota sanguinea uidetur, et ipsa in filii passione fuit gladio doloris uulnerata, iuxta illud : Et tuam ipsius animam pertransibit gladius (Luc. 2).
FIGURAChristus = sol Item sol, id est Christus, conuertetur in tenebras, scilicet per mortem, et luna, id est Beata Maria, in sanguinem per dolorem (Ioel. 2).
II : Tribulatis sicut luna: quia eis dat radium consolationis sue
III : Iustis sicut sol : quibus mittit radium gratie sue → illuminat enim eos
Tertio iustis est sicut sol, quibus mittit radium gratie sue ; illuminat enim eos per exemplum et beneficium.
II.A : Uirgo Maria est sicut luna plena (humilitas Uirginis Marie, uirginitas Uirginis Marie, Uirgo Maria speculum diuinum, superbi, luxuriosi, auari, orare et laborare)
III.A : per exemplum, quia est speculum diuinum (humilitas Uirginis Marie, uirginitas Uirginis Marie, Uirgo Maria speculum diuinum, superbi, luxuriosi, auari, orare et laborare)
Per exemplum quidem, quia FIGURAMaria = speculum diuinumest speculum diuinum, in quo nos debemus speculari. Candor enim est lucis eterne, et speculum sine macula.
FIGURAhumilitas Marie = speculum de plumbo
FIGURAuirginitas Marie = speculum de uitro Speculum enim fit de uitro et plumbo. Per uitrum quod est lucidum, intelligitur uirginitas eius ; per plumbum, quod est
II.B : Uirgo Maria tribulata et obscurata lucet tribulatis et obscuratis
III.B : per beneficium.
Secundo lucet omnibus per beneficium, et dat beneficia illa, de quibus dicitur :
Ego, Mater pulchre dilectionis, et timoris, et agnitionis, et sancte spei (Eccli. 24, 24).
Dat eis dilectionem per quam inflammantur.
Dat eis timorem, per quem humilientur.
Dat eis agnitionem, per quam illuminentur.
Dat eis sanctam spem per quam ad sperandum celestia animentur.
IV : Tentatis sicut acies terribilis: quibus dat radium sue defensionis contra demones (inuocare nomen Uirginis Marie, intercessio, diabolus, iustitia, uita sancti Dominici)
Quarto tentatis est sicut acies ordinata, quibus dat radium sue defensionis.
Est enim demonibus terribilis denominatio eius, salutatio eius, et laudatio eius.
Quandocumque enim ipsam nominamus, uel salutamus, uel laudamus, protinus demones territi fugiunt.
Quando enim diabolus audit nomen eius, ita est, ac si sentiret baculum, uel clauum, cum quo percuteretur.
Consurget uirga de
Israel
, et percutiet duces
Moab
(Num. 24).
Quando audit eius salutationem, ita est, ac si audiret tonitruum, quo terreatur.
Psal. :
Uox tonitrui tui in rota (Psal. 76).
Tunc enim diabolus tamquam insanus terretur.
Quando uero audit eius laudationem, ita est ac si audiret, seu sentiret gladium, quo iugularetur.
Hoc figuratum est Iudith 16.
ubi dicitur quod ipsa pugione amputauit caput Holofernis.
Si igitur grauemur a diabolo, siue a tyranno, siue a corpore nostro, ad ipsam curramus, ad ipsam appellemus ; ipsa enim FIGURAMaria = dominaest domina, et
FIGURAMaria = augusta siue imperatrix Augusta, siue Imperatrix ; et intermissis omnibus intermediis sanctis ad ipsam appellare licet. Siue quis grauetur a diabolo, sicut patet in Theophylo, qui a diabolo deceptus, et Augustam appellauit, et statim liberatus fuit. Siue quis grauetur a tyranno ; hoc signatum est in Mardocheo, qui ab Aman grauabatur, et ad Esther Augustam appellauit, et Aman condemnatus, et Mardocheus liberatus fuit. Siue quis grauetur a carne sua, sicut patet in Maria Egyptiaca, que cum esset uoluptati dedita, ad Augustam appellauit, et mox sibi castitatem concessit. Siue quis grauetur a iustitia Dei : unde legitur in uita beati Dominici, quod cum Christus contra mundum multum esset iratus, Uirgo ei dixit : Bone fili, non debes cum eis agere secundum iustitiam tuam, sed secundum misericordiam tuam ; et sic ille sententiam reuocauit.