Iacobus de Voragine,
Quadragesimale, sermo
63 (Schneyer : 257)">, Sigle de Schneyer : T22/S
| << | >> |
| Plan : synthétique classique pas de plan V. interventions éditoriales (en rouge) |
Distinctions (4) Thema
Ego sum lux mundi ; qui sequitur me non ambulat in tenebris, sed habebit lumen uite (Ioan. 8).
In hoc igitur euangelio (lux, oculi Iudeorum)
Super hunc locum dicit Augustinus : Hec uerba Domini, cum uerbis Psal. concordant dicentis :
Quoniam apud te est fons uite, et in lumine tuo uidebimus lumen (Psal. 35,
10).
In istis uisibus corporalibus aliud est lumen, aliud est fons.
Fontes fauces querunt, lumen oculi apud Deum, qui lumen est.
Hic est fons, qui tibi lucet, ut uideas : ipse tibi manat, ut bibas.
In hoc igitur Euangelio, primo luci se assimilat cum dicit : Ego sum lux mundi.
Secundo ostendit quod ista lux homines in uia morum dirigit et illuminat, cum dicit : Qui sequitur me non ambulat in tenebris, sed habebit lumen uite.
Tertio ostendit quod fulgor istius lucis Iudeorum oculos excecauit.
Cum ad illud quod Dominus dixit : Ego sum lux mundi, etc.
debuissent esse illuminati, potius fuerint excecati dicendo :
Tu de teipso testimonium perhibes, testimonium tuum non est uerum.
Quarto absentia huius lucis homines in iudiciis errare facit ; unde subdit :
Uos secundum carnem iudicatis, etc.
Quinto ista lux seipsum et patrem manifestat ; unde ait :
Solus non sum, sed ego et qui misit me pater.
I : Christus luci se assimilat ex eo quod omnes illuminat. sed non omnes illuminantur et hoc accidere potest tribus de causis (lux)
Circa primum notandum est quod Christus assimilatur luci, ex eo quod omnes illuminat.
Erat lux uera, que illuminat omnem hominem uenientem (Ioan. 1), I.A : quia homo in domo tenebrosa se includit (ignorantia, culpa)
In domo obscura se includit, quando affectat ignorantiam, unde dicitur :
Ipsi fuerunt rebelles lumini (Iob. 24).
I.B : quia oculos claudit
Oculos claudit, qui non aperit uoluntatem suam.
Declinauerunt oculos suos, ut non uiderent celum, neque recordarentur iudiciorum iustorum (Dan. 13).
I.C : obstaculum interponit
Obstaculum enim interponit, qui habet mortalem culpam.
Iniquitates uestre diuiserunt inter uos et Deum uestrum (Isai. 59, 2) ?
I : Christus luci se assimilat ex eo quod omnes illuminat. sed non omnes illuminantur et hoc accidere potest tribus de causis (lux Christi, tenebre)
II : Ostendit quod ista lux homines in uia morum dirigit et illuminat. In Christo fuerunt tria que hominem defendunt ne erret in uia (lux Christi, tenebre)
).
Circa secundum notandum est quod ista lux Christi ambulantes illuminat, ne tenebras incurrant, ideo dicit :
Qui sequitur me non ambulat in tenebris sed, etc (Ioan. 8).
Ubi dicit Augustinus :
Tenebre metuende sunt morum, non oculorum ; et si oculorum non exteriorum, sed interiorum.
Non illorum unde discernitur nigrum et album ; sed unde discernitur iustum et iniustum.
Non possunt errare, qui uadunt post illam lucem, id est Christum.
In Christo fuerunt tria, que hominem defendunt, ne erret in uia ; pedum scilicet ferramentorum impressio, crucis erectio, et spinarum, scilicet plantarum reflexio.
Christus igitur fuit uia :
Ego
sum uia et ueritas (Ioan. 14, 6).
In ista uia fuit impressio uulnerum.
Fuit crucis erectio, id est crucis baiulatio :
Baiulans sibi crucem.
Fuit spinarum et plantarum reflexio, id est spinis coronatio.
I.A : quia homo in domo tenebrosa se includit (Passio Christi, crux, Christi coronatio / corona spinarum)
II.A : impressio ferramentorum docet nos ad currendum per istam uiam patienter (Passio Christi, crux, Christi coronatio / corona spinarum)
Impressio igitur ferramentorum, id est uulnerum, docet nos ad currendum per istam uiam patienter, aspiciendo scilicet quod ipse fuit cuctor et consummator uulnerum.
Deponentes omne pondus, et circumstans nos peccatum ; per patientiam curramus ad propositum nobis certamen, aspicientes in auctorem fidei, et consummatorem
Iesum
(Hebr. 12).
I.B : quia oculos claudit (sequela Christi)
II.B : inspectio crucis debet nos inducere ad eundum in uia mandatorum dei ualde gaudenter (sequela Christi)
Inspectio crucis debet nos inducere ad eundum in uia mandatorum Dei ualde gaudenter, unde subdit Apostolus :
Qui proposito sibi gaudio sustinuit crucem confusione contempta.
I.C : obstaculum interponit (perseuerantia, derisio, Iudei, contemptus mundi)
II.C : inspectio corone spinee debet nos inducere ad eundum perseueranter et infatigabiliter (perseuerantia, derisio, Iudei, contemptus mundi)
Inspectio corone spinee debet nos inducere ad eundum perseueranter et infatigabiliter.
Iudei enim contradixerunt eum regem esse.
Non habemus regem, nisi
Cesarem
(Ioan. 19).
Et ideo in signum derisionis coronam spineam sibi imposuerant.
Ista igitur contradictio et derisio Iesu Christi debet nos inducere, ne deficiamus in uia per aduersa aliqua ; unde subdit Apostolus :
Recogitate eum, qui talem sustinuit aduersus smetipsum a peccatoribus contradictionem, ut ne fatigemini animis uestris deficientes.
Unde dicit Gloss.
Augustinus : Omnia bona terrena contempsit Christus, ut in illis non queratur felicitas ; et omnia mala terrena sustinuit, ut in illis non timeretur infelicitas.
II : Ostendit quod ista lux homines in uia morum dirigit et illuminat. In Christo fuerunt tria que hominem defendunt ne erret in uia (lux, Iudei excecati, mendacium, peccatum)
III : Ostendit quod fulgor istius lucis Iudeorum oculos excecauit. Iudei fuerunt de natura noctue que ad lucem excecatur → Iudei imponebant Christo mendacium (lux, Iudei excecati, mendacium, peccatum)
Circa tertium notandum est quod Iudei fuerunt de natura noctue, que ad lucem excecatur ; sic et ipsi cum debuissent illuminari, fuerunt excecati, unde dixerunt :
Tu de teipso testimonium perhibes, testimonium tuum non est uerum.
Christus autem ostendit eis, quod testimonium patris, et suum est recipiendum, quia scriptum est in lege ipsorum, quod in ore duorum, uel trium testium stat omne uerbum ; uerum est tamen, quod in causa propria non accipitur testimonium alicuius, sed in causa aliena, II.A : impressio ferramentorum docet nos ad currendum per istam uiam patienter
III.A : aliquando imponebant sibi mendacium in ore
nam aliquando imponebant sibi mendacium in ore, sicut hic.
II.B : inspectio crucis debet nos inducere ad eundum in uia mandatorum dei ualde gaudenter
III.B : aliquando imponebant sibi peccatum in corde
Aliquando peccatum in corde :
Nos scimus, quia hic homo peccator est (Ioan. 9).
II.C : inspectio corone spinee debet nos inducere ad eundum perseueranter et infatigabiliter
III.C : aliquando imponebant sibi transgressionem in opere
Aliquando transgressionem in opere, ibidem :
Non est hic homo a Deo, qui sabbatum non custodit (Ioan. 9).
Magna uesania est imponere mendacium ueritati :
Sermo tuus, id est filius tuus, ueritas est (Ioan. 17).
Imponere peccatum sanctitati : uocatur sanctus sanctorum.
Imponere transgressionem sabbati Domino ; Christus enim in quantum Deus, Dominus erat sabbati :
Dominus enim est filius hominis etiam Sabbati (Matth. 12).
IV : Absentia huius lucis homines in iudiciis errare facit → dicunt diuitias et delicias et honores esse uera bona (lux)
V : Ista lux seipsum et omnia alia manifestat. Sic et Christus manifestauit seipsum et patrem suum (lux)
Circa quartum notandum est quod absentia ueri luminis facit errare hominem in iudiciis, ut dicat IV.A : diuitie temporales non sunt uere diuitie (paupertas)
Illi enim, qui non habent lucem gratie et sapientie, dicunt diuitias, et delicias, et honores esse uera bona ; sed quod isti errent patet : diuitie enim temporales non sunt uere diuitie, quod patet in morte et post mortem ; nam in morte deducunt hominem ad denudationem et summam paupertatem.
Nudus egressus sum de utero matris mee : nudus reuertar illuc (Iob. 1).
Idem :
Saccum consui super cutem meam, et operui cinere carnem (Iob. 16).
Mortui enim sacco et cilicio inuoluuntur.
Post mortem uero deducunt ad extremam penuriam, sicut patet de illo diuite, qui ad tantam deuenit penuriam, quod non potuit habere guttam aque.
IV.B : delitie carnales non sunt uere delitie (memoria mortis)
Similiter delicie carnales non sunt uere delicie, quod patet in morte, et post mortem ; nam in morte corpus in deliciis nutritum deducunt ad uermium comestionem.
In puluere dormient et uermes operient eos (Iob. 21).
Post mortem deducunt animam ad tinearum et uermium corrosionem.
Detracta est ad inferos superbia tua, concidit cadauer tuum, subter te sternetur tinea, et operimentum tuum erunt uermes (Isai. 14).
IV.C : honores non sunt ueri honores (honores mundani, infernus, uerum iudicium, contemptus mundi)
Similiter honores mundani non sunt ueri honores, quod patet in morte, et post mortem ; nam in morte deducunt ad suppeditationem, quia illi, qui alios suppeditabant, tandem in morte ab aliis suppeditabuntur, quando scilicet transeuntes homines et bestie et serpentes et uermes super eorum foueam gradientur.
Cum enim morietur homo, hereditabit serpentes et uermes et bestias (Eccli. 10, 13).
Post mortem uero deducunt ad laci infernalis profunditatem.
Qui dicebas in corde tuo : in celum conscendam, etc. (Isai. 14) Ideo sequitur :
Uerumtamen ad infernum detraheris in profundum laci.
Christus autem, qui lucem diuine sapientie habet, dat iudicium uerum, et iudicat ista falsa esse, unde postquam dixit :
Uos secundum carnem iudicatis, subdit : Ego non iudico quemquam, scilicet secundum carnem, et si iudico ego iudicium meum uerum est.
Ponit autem uerum iudicium de supradictis, scilicet de diuitiis et deliciis et honoribus, cum dicit :
Nolite thesaurizare uobis thesauros in terra, ubi erugo et tinea demolitur, et ubi fures effodiunt (Matth. 6).
Non sunt enim uere diuitie, que ab erugine consumuntur.
Non sunt uere delicie, quia corpora delicate nutrita a tineis et uermibus comeduntur.
Non sunt ueri honores, quia homines exaltati in terra effodiuntur, et fures, id est demones omnem gloriam ipsorum furantur.
V : Ista lux seipsum et omnia alia manifestat. Sic et Christus manifestauit seipsum et patrem suum (Iudei, uerbum dubitationis)
Circa quintum notandum est quod lux manifestat se et omnia alia.
Sic et Christus manifestauit seipsum et patrem suum ; unde subdit :
Ego sum, qui testimonium perhibeo de meipso, et testimonium perhibet de me, qui misit me pater.
Et cum Iudei interrogassent :
ubi est pater tuus ?, respondit : Neque me scitis, neque patrem meum scitis.
Que uerba exponit Augustinus dicens : Quando uides aliquem alicui similem, quotidiana locutio est : si hunc uidisti, illum etiam uidisti, propter suam similitudinem ; sic et Christus dixit :
Si me sciretis, forsitan et patrem meum sciretis
; non quod pater sit filius, sed quia patri est similis filius.
Deinde Augustinus subdit : Hoc autem uerbum forsitan uidetur esse uerbum dubitationis.
Homines uero de rebus, quas certas habent, aliquando uerbum dubitationis ponunt, uelut si indigneris seruo tuo, et dicas : contemnis me ?, considera forsitan Dominus tuus sum ; sic Dominus