Iacobus de Voragine,
Quadragesimale, sermo
61 (Schneyer : 255)">, Sigle de Schneyer : T22/6
| << | >> |
| Plan : synthétique classique pas de plan V. interventions éditoriales (en rouge) |
Distinctions (1) Thema
Erat quidam languens
Lazarus
a
Bethania
de Castello
Marie
et
Marthe
sororum eius (Ioan. 11).
Narratio miraculi resurrectionis, et questiones. Fuerunt circa istud miraculum
Cum quadam die Christus Hierosolymis predicaret, et inter cetera diceret :
Ego et pater unum sumus.
Iudei ipsum cum discipulis suis lapidare uoluerunt ; sed ipse de manibus eorum euadens abiit trans Iordanem, longe a Bethania per dietam.
Dum autem ibi esset Lazarus infirmatus, sorores eius nuntium miserunt Domino dicentes :
Ecce quem amas infirmatur.
Sed quare non iuerunt personaliter, sicut Regulus et Centurio ?
Ad hoc respondit Chrysostomus quia uehementer confidebant de Christo ; et ideo sperabant, quod per nuntium faceret, quod petebant.
Alia ratio est secundum eumdem Chrysostomus quia a luctu I : Quedam retrahentia ex parte discipulorum :
Retrahentia fuerunt tria, scilicet retractio discipulorum, qui Christum uolebant retrahere, ne in Iudeam pergeret.
I.A : incutiendo sibi timorem (dies, hore, timor, affectus)
Primo incutiendo sibi timorem dicentes :
Rabbi, tunc te querebant Iudei lapidare, et iterum uadis illuc ?
Ipsi autem hoc non dicebant, compatiendo Christo, sed maxime timendo sibiipsis.
Quibus respondit Christus :
Nonne duodecim hore sunt diei ?
Hic appellat se diem, et duodecim Apostolos, duodecim horas, ac si dicat : Hore sequuntur diem, non dies horas.
Sic et uos debetis sequi uoluntatem meam, non ego uestram ; et si uoluntatem meam, qui sum dies, secuti fueritis, non offendetis, ideo dicit :
Si quis ambulauerit in die non offendit
; si autem uoluntatem uestram, que est nox secuti fueritis, offendetis.
Uel aliter :
Nonne, duodecim hore sunt diei
, quasi dicat : non debemus credere, quod Iudei perseuerent in uoluntate me lapidandi ; quia sicut hore mutabiles sunt, sic et affectus hominum, et frequenter sepius mutatur cor hominis sicut in die hore ; et ideo, qui ambulat in die, id est in pace ; sicut et ego et uos, non offendit aliquem : ideoque securi eamus.
I.B : assignando bonam rationem (sompnus, mortui, spes resurrectionis)
Secundo uolebant eum retrahere assignando bonam rationem ; nam cum Christus dixisset :
Lazarus
amicus noster dormit
, responderunt :
Domine si dormit saluus erit
, quasi dicant secundum Augustinum : non oportet, quod propter hoc uadas, quia somnus egrotantium est salutis indicium.
Et querit hic Augustinus : quomodo discipuli sic erant stulti, quod crederent Christum uelle ire per tot stadia ad excitandum dormientem ; et respondit, quod credebant Christum loqui in enigmate sicut sepe consueuit.
Christus autem de dormitatione mortis intelligebat, sicut exponit Euangelista.
Dicuntur autem mortui dormientes tribus de causis.
Primo propter spem resurrectionis ; quia sicut de dormiente est spes quod debeat euigilare, sic de mortuo est spes quod debeat resurgere.
Nolumus uos ignorare de dormientibus, ut non contristemini, sicut et ceteri qui spem non habent (I. Thess. 4).
Secundo propter facilitatem resurrectionis.
Augustinus : Dominus tanta facilitate excitat te de sepulchro, quanta tu excitas dormientem de lecto.
Tertio propter meliorationem immutationis, sicut enim dormientes surgunt meliorati in melius mutati, sic et mortui boni resurgent in melius mutati.
Seminatur in corruptione, resurget in incorruptione (I. Cor. 15).
I.C : ostendendo magnam turbationem
Tertio uoluerunt Christum retrahere ostendendo magnam perturbationem ; et hoc quando Thomas dixit :
Eamus et nos, et moriamur cum ipso
, quod dicit ex quo uult se exponere morti, moriamur omnes.
Secundum autem Gloss. : Non fuit uerbum turbationis, sed amoris ; ubi dicit : Ecce uerus amantium affectus ; aut cum eo uiuere, aut cum eo mori.
Secundum uero Chrysostomus fuit uerbum fortitudinis, et timoris.
Omnes enim discipuli, ut ibidem dicit, Iudeos timebant, super omnes alios Thomas.
Sed Christus non dimisit, nec propter eorum perturbationem, nec propter eorum amorem, nec propter ipsorum timorem.
In hoc dat nobis exemplum, quod ea que sunt ad gloriam Dei, et ad utilitatem animarum, non debemus dimittere, nec propter priuatum amorem, nec I : Quedam retrahentia ex parte discipulorum :
II : Quedam inducentia → et ista fuerunt tria :
Secundo fuerunt quedam inducentia, et ista fuerunt tria.
I.A : incutiendo sibi timorem (martyr, infernus, limbus)
II.A : honor paternus (martyr, infernus, limbus)
Primum est honor paternus, unde dixit :
Infirmitas hec non est ad mortem, sed ad gloriam Dei
; circa quod sciendum, quod est quedam infirmitas, que est ad mortem corporis tantum, scilicet sanctorum Martyrum.
Alia est infirmitas, que est tantum peccatorum.
Tertia infirmitas est, que ad mortem utriusque, que est damnatorum.
Infirmitas autem Lazari, non fuit ad mortem corporis, quia non fuit a morte detentus, sed resuscitatus : nec fuit ad mortem anime, quia gratia fuit plenus ; nec fuit cum morte damnatorum, quia non descendit ad infernum cum damnatis, sed in limbum cum patribus suis sanctis ; et ideo fuit
pro gloria Dei, ut glorificetur filius Dei per eam
; quia et Deus per eius resuscitationem est glorificatus, et Christus Deus est manifestatus.
I.B : assignando bonam rationem (Christi amor)
II.B : amor (Christi amor)
Secundum inductiuum fuit I.C : ostendendo magnam turbationem (Christi compassio)
II.C : compassionis affectus: compatiebatur Christus (Christi compassio)
Tertium inductiuum fuit compassionis affectus : compatiebatur enim Christus amico suo defuncto, qui iacebat in tanto fetere et miseria ; compatiebatur sororibus dilectis, que erant in tanta tristitia ; compatiebatur quodammodo sibiipsi, quia carebat presentia tam boni amici ; et ideo his tribus considerationibus in tantum compassus est, quod compassionem ostendit uerbo, cum dixit :
Ubi posuistis eum
?, et est uerbum pie compassionis, quo dicit pater pius, conquerendo de filio defuncto et sepulto : ubi posuistis filium meum ?
Ita Christus quadam pia conquestione dixit : Ubi posuistis amicum meum ?, ostendit etiam ipsam compassionem in signo, quia lachrymas fudit ; ostendit in facto, quia ipsum resuscitauit.
II : Quedam inducentia → et ista fuerunt tria :
III : Quedam concomitantia → et ista fuerunt tria :
Tertio fuerunt quedam concomitantia, et ista fuerunt tria.
II.A : honor paternus (resurrectio, miracula Christi, sensus corporis)
III.A : quia lapidem Christus remouere fecit (resurrectio, miracula Christi, sensus corporis)
Primum fuit, quia lapidem remouere fecit, dicens :
tollite lapidem.
Poterat enim Christum ipsum facere resurgere, non remoto lapide ; uel solo uerbo poterat remouere lapidem, sed uoluit ut ipsi accederent, et uiderent, et feterem sentirent, et de miraculo non dubitarent, ne dicere possent, quod phantasma fuerit ; uel quod alius fuerit qui resurrexit.
Certificati enim sunt per omnes corporis sensus, scilicet per uocem, quando dixerunt :
uenite et uidete
; per uisum, quando ipsum fasciatum exire uiderunt ; per tactum, quando lapidem leuauerunt, et uincula soluerunt ; per auditum quando audierunt :
Lazare
ueni foras
; per olfactum, quando fetorem senserunt.
II.B : amor (Christi compassio, lacrime)
III.B : quod Christus fremuit , seipsum conturbauit, lachrymas fudit (Christi compassio, lacrime)
Secundum concomitans fuit quod Christus fremuit, seipsum conturbauit, lachrymas fudit ; quod quidem Christus uoluit, ut secundum Theophilum se esse uerum hominem ostenderet, quia tales passiones in Deum cadere non possunt.
Uel ideo hoc fecit, secundum Hieronymum, quia dolebat quod amicum suum ad istam miseriam reuocabat ; uel ideo hoc fecit, ut nos instruat quod debemus compati miseriis aliorum.
II.C : compassionis affectus: compatiebatur Christus (oratio Christi, miracula Christi, Iudei, diabolus)
III.C : quia patrem orauit (oratio Christi, miracula Christi, Iudei, diabolus)
Tertium concomitans fuit, quia patrem orauit dicens :
Pater gratias tibi ago.
Non autem hoc fecit, ut indigeret oratione, quia eiusdem potestatis erat cum patre, et quia multos sanauit sola iussione, sed ideo orare uoluit ut ostenderet quod non erat contrarius Deo, sicut Iudei sibi imponebant ; unde subdit :
ego autem sciebam quod semper me audis, sed propter populum qui circumstat dixi.
Uel ideo orauit, ut ostenderet quod miracula faceret uirtute Dei non in potestate diaboli ; sicut Iudei sibi imponebant.
Uel ideo orauit, ut doceret nos in nostris necessitatibus ad orationis suffragium esse recurrendum.
IV : Quedam subsequentia → inter illos qui aderant (boni discipuli, Iudei mali, predicationis fructus)
Quarto ponuntur quedam subsequentia : inter illos enim qui ibi aderant, quidam erant boni sicut discipuli, quidam autem mali sicut Iudei.
IV.A : quidam boni facti sunt meliores (miracula Christi)
Ex isto enim miraculo boni facti sunt meliores, quia discipuli in fide fuerunt amplius confirmati ; malorum autem quidam facti sunt boni, quia ad fidem sunt conuersi, sicut ibidem habetur ; IV.B : quidam facti sunt peiores
quidam facti sunt peiores, de quibus dicitur :
Collegerunt ergo Pontifices et Pharisei consilium, etc.
IV.C : de quibusdam est incertum utrum fuerint conuersi uel non (predicatio ueritatis, conuersio)
Quidam fuerunt dubii, de quibus est incertum, utrum fuerint conuersi uel non, de quibus dicitur :
Quidam autem ex ipsis abierunt ad Phariseos, et dixerunt eis que fecit
Iesus
, ut dicit Gloss.
siue aliquid nuntiando ut crederent, siue prodendo ut seuirent.
Eodem modo accidit de predicatione ueritatis, quia quidam de ipsa ueritate de bonis efficiuntur meliores, sicut sunt mansueti ; quidam de malis efficiuntur boni, sicut ad penitentiam conuersi ; quidam in sua malitia perseuerant, ut obstinati ; quidam nec peiores, nec meliores efficiuntur, sicut tepidi.