Iacobus de Voragine,
Quadragesimale, sermo
55 (Schneyer : 249)">, Sigle de Schneyer : T22/3
| << | >> |
| Plan : synthétique classique pas de plan V. interventions éditoriales (en rouge) |
Distinctions (2) Thema
Iam die festo mediante, ascendit
Iesus
in templum (Ioan. 7, 14).
Inter Iudeos erant diuersi qui de Christo diuersimode sentiebant, sicut patet ex presenti euangelio : (Iudei)
Inter Iudeos erant diuersi, qui de Christo diuersimode sentiebant, sicut patet ex presenti Euangelio.
Quidam enim illorum admirabantur dicentes :
Quomodo hic litteras scit, cum non didicerit ? (Ioan. 7, 15)
Alii tractabant de morte sua, unde dicit :
Quid me queritis interficere (Ioan. 7, 20).
Alii indignabantur de progenie sua, dicentes :
Hunc scimus unde sit
(Ioan. 7, 27).
Alii indignabantur de curatione cuiusdam hominis, quem curauit in sabbato, unde dicit :
Mihi indignamini, quia totum hominem sanum feci in Sabbato ? (Ioan. 7, 23)
Alii studebant de captione sua, unde dicitur :
Querebant ergo eum apprehendere (Ioan. 7, 30).
I : Christus fecit Patri suo magnam reuerentiam, cum admirabantur Iudei de sua sapientia (sapientia Dei)
Quantum ad primum, Christus fecit patri suo magnam reuerentiam.
Admirabantur enim Iudei de sua sapientia ; I.A : ipse dixit sapientiam suam habere a Patre (sapientia Dei)
sed ipse dixit, sapientiam suam non habere a seipso, sed a Patre.
Mea, inquit, doctrina non est mea, sed eius, qui misit me Patris.
Christus enim Patri suo omnia attribuebat, scilicet miracula sua :
Opera que ego facio in nomine Patris mei, hec testimonium perhibent de me (Ioan. 10).
Uerba sua, et opera :
Uerba que loquor uobis, a me ipso non loquor, Pater enim in me manens, ipse facit opera.
I.B : Christus patrem suum maiorem se uocabat
Christus enim patrem suum maiorem se uocabat, et ideo sibi in omnibus deferebat :
Pater maior me est.
Unde Augustinus ad Felicianum : quod maior et minor dicitur potest tripliciter, scilicet etate, sicut senior maior est puero ; forma, sicut longior est paruo ; potentia, sicut fortior maior est imbecilli et debili.
Et subdit Augustinus : quod filius nullo istorum modorum minor est patre.
Non etate, quia de principio constat in patre ipsum extitisse principium.
Non forma, quia non est fas ipsum aliud predicare quam Deum, iuxta illud :
Qui cum in forma Dei esset, etc. (Phil. 2) Non potentia, quia
omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil.
Qualiter autem ipse pater dicatur esse maior, determinat idem Augustinus super Psal. : Utrumque, inquit, Dominus dicit : ego et pater unum sumus, secundum formam Dei, et pater maior me est, secundum formam serui.
I : Christus fecit Patri suo magnam reuerentiam, cum admirabantur Iudei de sua sapientia (ira, iniurias pati, magnanimitas)
II : Magnam patientiam exhibuit (ira, iniurias pati, magnanimitas)
Quantum ad secundum Christus magnam patientiam exhibuit ; cum enim dixisset :
quid me queritis interficere ?, Iudei magnum opprobrium responderunt sibi dicentes : Demonium habes.
Sed Christus ad tantum opprobrium motus non fuit, sed potius eos docere non cessauit.
In hoc dat nobis exemplum, ut quando iniurias recipimus, iram nostram temperemus.
Ponit autem Seneca quattuor remedia contra illatas iniurias.
Unum est obliuioni tradere, unde dicit : Iniuriarum remedium obliuio est.
Et Cicero in laudem Cesaris dicit : Nihil solebat obliuisci, nisi iniurias.
Secundum negare iniurias recepisse.
Magnanimus enim, nihil debet sibi reputare iniuriam : unde dicit idem Seneca, inquirens quid faciet sapiens colaphis percussus, dicit quod debet facere illud quod Cato fecit : Cum enim quidam ipsum in ore percussisset, negauit se ab illo iniuriam recepisse.
Tertium est quod debet dissimulare se multa non audire, nec uidere ; Seneca : Non expedit omnia audire, uel uidere ; multe iniurie nos transeunt, ex quibus plerumque non accepit, qui nescit : non uis esse iracundus ?
non sis iniuriosus.
Quartum est in ludum et solamen iniurias conuertere, unde dicit idem Seneca : Circumscribenda est ira, ut in ludum iocumque conuertatur, unde narrat idem quod cum Diogenes quamdam causam cum
II : Magnam patientiam exhibuit (sabbatum, cura animarum)
III : Adhibuit rationem ueridicam de curatione (sabbatum, cura animarum)
Circa tertium notandum, quod Christus adhibuit rationem ueridicam.
Indignabantur enim quod Christus sabbato curabat, sed Christus ostendit, quod male mouebantur, quia sepe pueros sabbato circumcidebant, corpora curabant, et animalia soluebant.
Multo ergo fortius ipse corpora, et animas in sabbato curare poterat.
Nullum enim Christus sanabat corporaliter, quem non sanaret spiritualiter, et ideo si corpora licebat sabbato curare, multo magis animas curare licebat, quia maiorem curam quilibet debet habere de anima quam de corpore, et hoc multiplici ratione.
Primo propter dignitatem : corpus enim de terra est formatum, anima uero ad imaginem Dei et similitudinem facta est, ideo dicitur :
Fili in mansuetudine serua animam tuam et da illi honorem secundum meritum suum (Eccli. 10, 31).
Secundo propter necessitatem.
Anima enim est causa et principium omnium bonorum et malorum, corpus enim per se nullum bonum uel malum potest uelle, nec facere per se, plusquam lapis ; et ideo indiget anima maiori custodia quam corpus.
Tertio propter ultimum finem, id est gloriam et felicitatem ; corpus enim per se non est susceptibile ; sed tota felicitas et gloria que erit in corpore, causabitur a gloria ipsius anime, et ideo dignius est, ut ipsam custodiamus magis quam corpus.
IV : Ostendit suam diuinam et humanam naturam (Christi due nature, equalitas hominum, nobilis, ignobilis)
V : Ostendit suam magnam misericordiam (Christi due nature, equalitas hominum, nobilis, ignobilis)
Circa quartum notandum quod Christus ostendit suam diuinam et humanam naturam : nam quantum ad humanam naturam ipsum cognoscebant, unde dicebat :
Et me scitis, et unde sim scitis.
Quantum ad diuinam naturam ipsum non cognoscebant, unde ait : sed est uerus
qui misit me, quem uos nescitis, etc.
Quia igitur Iudei eius cognationem infirmam sciebant, ideo ipsum despiciebant.
His multi sunt similes qui despiciunt pauperes et ignobiles.
Notandum autem quod nobiles et ignobiles quantum ad tria sunt equales, scilicet quantum ad principium, medium et finem ultimum.
Omnes enim ignobiles et nobiles, similem habent introitum, quia omnes de terra sunt formati, et in uentre matris ex sanguinibus configurati, et cum luctu et fletu emissi, unde dicitur ibidem :
Sum quidem et ego mortalis homo, similis omnibus.
Ex genere terreni illius, qui primus factus est.
Et primam uocem similem omnibus emisi plorans (Sap. 7).
Secundo sunt similes quantum ad medium, quia omnes habent similem aërem : non enim est alius aër hominis ignobilis et nobilis ; habent similem terram, unde sequitur :
Et ego natus accepi communem aërem, et in similiter factam decidi terram.
Tertio sunt similes quantum ad ultimum finem, quia omnes ad eamdem mortem, et ad eosdem uermes, et ad eamdem putredinem deducuntur.
Sequitur :
unus ergo introitus est omnibus ad uitam, et similis exitus.
Putredini dixi : Pater meus es mater mea, et soror mea uermibus (Iob. 17, 14).
V : Ostendit suam magnam misericordiam (misericordia Christi, sermo Dei, uerbum Dei)
Circa quintum ostendit Christus suam magnam misericordiam.
Illi enim uolebant eum capere, sed Christus eos cepit, unde dicitur :
De turba autem multi crediderunt in eum.
Uolebant quidem eum capere corporaliter, sed ipse cepit eos spiritualiter.
Est enim sermo Dei sicut hamus, qui dum capitur capit.
Unde dictum est Apostolis :
Uenite post me, faciam uos fieri piscatores hominum (Matth. 4).
Sicut autem Dominus nos capit, uerba sua in nos immittendo, sic et nos eum capimus, ipsum amando et deprecando, unde Ambros. : Uim Domino facimus, non compellendo sed flendo, non prouocando iniuriis, sed lachrymis exorando ; non blasphemando per superbiam sed per humilitatem merendo.
O beata uiolentia, que non indignatione percutit sed misericordia condonatur : quisque enim uiolentior fuerit, religiosior habebitur ab ipso Christo.
Deinde subdit : aggrediamur in itinere Dominum, et more latronum suis spoliare nitamur, cupiamus auferre aurum, thesauros et uitam, aggrediamur inquam non fuste, non ferro, non saxo, sed mansuetudine, bonis operibus, et castitate.