Iacobus de Voragine, Quadragesimale, sermo 43 (Schneyer : 237)">, Sigle de Schneyer : T21/4
<< >>

Feria IV tertie hebdomade quadragesime, 1/2    

Texte de base : Jacques de Voragine, Sermones aurei, Robert Clutius éd., Vienne-Cracovie, 1760

Mots-clés :
superstitio |   honorare parentes |   peccatum mortale |   peccatum ueniale |   confessio |   peccatum lingue |   taciturnitas |   superstitio |   peccatum lingue |   auarus |   impius |   os |   natura |   sepultura  
Lister Distinctions (1) Lister Exempla (4) Lister Figurae (7) Pas de matière biblique
Pas d'interprétations des noms Pas de liturgie / pratique Lister Sources déclarées (7) Lister Noms de personnes (12)
Lister Noms de lieux (2)
Plan :
synthétique
classique
pas de plan
V. interventions éditoriales (en rouge)

Liste des noms de lieux :
  • Nazareth
  • Ierusalem

  • Thema (superstitio, honorare parentes)
    Accesserunt ad Iesum ab Hierosolymis scribe et Pharisei, dicentes : Quare discipuli tui transgrediuntur traditionem seniorum ? Non enim lauant manus suas cum panem manducant. (Matth. 15, 1-2).
    I : Explicatio euangelii :
    I.A : Pharisei, inter Iudeos nobiliores et doctiores, erant
    Ad intelligendum istud Euangelium, notandum est quod Pharisei, qui erant inter Iudeos nobiliores et doctiores, erant superstitiosi, auari et impii.
    I.A.1 : superstitiosi (superstitio)
    Superstitiosi quidem erant, quia plus curabant de munditia exteriori quam de interiori, plus de lotione manuum, calicum et urceorum quam de lotione animarum. Unde subditur : Relinquentes enim mandatum Dei, tenetis traditionem hominum, baptismata urceorum, calicum, et alia similia his multa facitis (Marc. 7, 8). Uidentes igitur discipulos comedentes non lotis manibus, indignati sunt et dixerunt ad Iesum : Quare discipuli tui transgrediuntur traditionem seniorum ? Non enim lauant manus suas cum panem manducant.
    I.A.2 : auari (auarus)
    Secundo, erant auari, quia inducebant Iudeos qui habebant parentes ut omnia Deo deuouerent, ac si eis dicerent quod tale munus, factum Deo, sibi proderit ad uitam eternam. Et per talem modum Pharisei bona illorum cum filiis diuidebant postea. Ideo Christus subdit : Quare et uos transgredimini mandatum Dei propter traditionem uestram (Matth. 15, 3)?
    I.A.3 : impii (impius)
    Tertio, erant impii parentes. Audientes enim parentes quod omnia Deo consecrata erant, eis uti deuitabant, ne sacrilegii crimen incurrerent, et sic fame afficiebantur. Ideo Christus subdit : Et non honorificabit patrem suum aut matrem , etc. Illud enim mandatum : honora patrem tuum et matrem tuam (Matth. 15, 4) intelligitur de duplici honore, scilicet de necessariorum prouisione et de reuerentie exhibitione.
    I.B : ideo Christus uocat eos
    Et quia isti Pharisei sic erant superstitiosi, sic auari, sic impii, ideo Christus uocat eos hypocritas, plantas eradicandas, cecos et duces cecorum.
    I.B.1 : hypocritas (peccatum lingue, os)
    Nam, in quantum erant superstitiosi, plus curantes de munditia corporum quam animarum, uocat eos hypocritas, dicens : Bene prophetauit de uobis Isaias , etc. (Marc. 7, 6). Unde dicitur : Ue uobis, scribe et Pharisei hypocrite, quia mundatis quod de foris est calicis et paropsidis ; intus autem pleni estis rapina et immunditia (Matth. 23, 25). Ideo Christus ostendit quod cibus qui intrat per os, siue comedatur manibus lotis, siue non lotis, non potest animam inquinare, sed que procedunt de ore, illa sunt que coinquinant animam.
    I.B.2 : cecos et duces cecorum
    In quantum autem erant auari, dixit eos esse cecos et duces cecorum. Nam illi qui docebant Iudeos , ne parentibus prouiderent, erant duces cecorum. Illi qui eis credebant erant ceci. Et ideo ambo cadebant in foueam infernalem. Ideo dicit : Sinite illos, ceci sunt et duces cecorum (Matth. 15, 14).
    I.B.3 : plantationes eradicandas
    In quantum erant impii ad parentes, erant plantationes eradicande, a consortio scilicet beatorum, quia scriptum est : Benedictio patris firmat domos filiorum, maledictio autem matris eradicat fundamenta (Eccli. 3, 11). Ideo dicitur : Omnis plantatio quam non plantauit Pater meus celestis eradicabitur (Matth. 15, 13).
    I : Explicatio euangelii :
    II : In hoc euangelio tria dicuntur :
    In hoc igitur Euangelio, sicut patet ex premissis, tria dicuntur.
    I.A : Pharisei, inter Iudeos nobiliores et doctiores, erant (peccatum mortale, peccatum ueniale, confessio)
    II.A : primo ponitur phariseorum superstitio, sicut multi qui uolunt habere exteriora pulchra, interiora uero fe[ti]da (peccatum mortale, peccatum ueniale, confessio)
    Primo enim, ponitur Phariseorum superstitio qui discipulos reprehendebant de hoc quod non lotis manibus panem manducabant. Horum similes sunt multi qui uolunt habere exteriora pulchra, interiora uero feda, de quibus sic dicit Augustinus : Bona uis habere et bonus non uis esse. Quid est quod uelis habere malum ? Nihil omnino : non uxorem, non filium, non seruum, non iumenta, non tunicam plane, non caligam ; et tamen uis habere malam uitam ? Postea subdit : Rogo te preponere uitam tuam calige tue ; multi autem sunt qui non preponunt. Saltem utinam adequarent ! Si enim caliga tua est luto infecta, mox ipsam abluis ; si est puluere respersa, mox ipsam excutis ; si est lacerata, mox ipsam consuis. Uade ergo, et tu fac similiter de anima tua. Si est infecta luto peccati mortalis, uade et ipsam ablue per confessionem : Laua a malitia cor tuum,   Hierusalem . Usquequo morabuntur in te cogitationes tue noxie (Ier. 4, 14) ? Lauamini, mundi estote, etc. (Isai. 1, 16). Si est lacerata pre nimia uetustate in peccatis, uade et ipsam consue similiter per confessionem : sutores enim sunt sacerdotes, qui animam laceratam consuunt : Ite, angeli ueloces, ad gentem conuulsam et dilaceratam (Isai. 18, 2). Si est puluere aspersa uenialium, ipsam excute, iuxta illud : Excutite puluerem de pedibus uestris (Matth. 10, 14).
    I.B : ideo Christus uocat eos
    II.B : secundo, superstitionis confutatio, specialiter de inhonoratione parentum refutatio, quia debemus induci ad honorandum parentes
    Secundo, ponitur ipsius superstitionis a Christo prudens confutatio, cum dicitur : Quare et uos transgredimini mandatum Dei propter uestram traditionem , etc. ? Glossa : Si uos mandatum Dei contemnitis pro traditionibus hominum, quare discipulos arguitis, qui mandata hominum dimittunt et precepta Dei custodiunt ? Et, quamuis Pharisei alia Dei precepta non obseruarent, de nullo tamen eos reprehendit, nisi de inhonoratione parentum, ad innuendum quod displicet Deo quando parentes inhonorantur. Debemus autem induci ad honorandum parentes propter quatuor.
    I.B.1 : hypocritas
    II.B.1 : per preceptum
    Primo, per preceptum, quia Deus hoc precepit et, insuper preceptum, seruantibus addit remunerationem et non seruantibus eternam damnationem, cum dixit : Honora patrem et matrem, ut sis longeuus super terram (Exod. 20, 12). Qui maledixerit patri suo uel matri sue, morte morietur (Ibidem, 21, 17). Et tamen in nullo alio precepto inuenitur ista promissio uel comminatio. Per quod datur intelligi quantum placet Deo quando honorantur parentes ; et quantum sibi displicet quando inhonorantur.
    I.B.2 : cecos et duces cecorum
    II.B.2 : per exemplum
    Secundo, inducimur per exemplum, quia ipse Iesus de matre sua magnam curam habuit et in uita et in morte et post mortem. Nam in uita ualde sibi obediens fuit et subiectus : Uenit   Nazareth et erat subditus illis (Luc. 2, 51). Bernardus : Quis ? Quibus ? Deus hominibus. Augustinus : Erubescat homo fieri superbus, quia humilis factus est Deus. Honorauit in morte, quia, in cruce pendens, Ioanni eam commendauit. Honorauit post mortem, quia, sicut dicit Sedulius, resurgens primo apparuit sibi. Item honorauit eam morientem, quia personaliter cum tota curia celesti ad eius obitum uenit. Honorauit matrem uiuentem, quia matrem Dei eam fecit. Honorauit eam de hoc seculo recedentem, quia ipsam in corpore et anima ad suam dexteram collocauit.
    I.B.3 : plantationes eradicandas
    II.B.3 : propter debitum
    Tertio, inducimur propter debitum. Nos enim a parentibus recepimus esse, nutrimentum et documentum. Quia igitur ab eis recepimus esse, debemus eis magnam reuerentiam exhibere : Honora patrem tuum et gemitus matris tue ne obliuiscaris. Memento quia nisi per eos natus non fuisses (Eccli. 7, 29-30). Quia ab eis accepimus nutrimentum debemus ipsis magnam diligentiam, ut, sicut nos diligenter nutriuerunt in iuuentute, sic et nos cum magna diligentia debemus eos nutrire in senectute : Fili, suscipe senectam patris tui (Eccli. 3, 14). Quia ab eis accepimus documentum, debemus eis magnam obedentiam : Filii, obedite parentibus uestris in Domino, hoc enim est iustum (Eph. 6, 1).
    II.B.4 : per nature instinctum, sicut patet per tria exempla (natura, sepultura)
    Quarto, inducimur per nature instinctum. Natura enim omnes docet quod debemus parentibus subuenire et quando sunt in necessitate positi, et quando sunt senectute confecti, et quando sunt mortui. Et ad ista tria ostendenda, ponit Ualerius tria exempla ad ostendendum quod debemus parentibus subuenire quando sunt in necessitate positi. Recitat quod, cum quedam mulier nobilis ob quoddam flagitium fuisset morti adiudicata, noluit eam rex comburere, uel alia morte publica punire, propter honorem parentum, sed inclusa est in carcerem, ut ibi fame periret. Filia uero eius que erat nupta, de licentia iudicis, eam quotidie uisitabat in carcere. Prius tamen eam diligenter perscrutabantur, ne aliquid comestibile sibi deferret. Illa uero, extracto ubere, singulis diebus de proprio lacte matrem alebat. Cum uero iudex miraretur quod tanto tempore superuiueret, repertum est quod sic fiebat. Tunc iudex, pietate commotus, matrem filie donauit. Ad ostendendum quod debemus parentibus subuenire quando sunt senectute confecti, ostendit per exemplum cyconie, dicens quod cyconie filii parentes suos in nido ponunt et, uelut infantes, iuxta pectus suum collocant, fouent et nutriunt. Soli uultures parentes suos fame mori permittunt. Ad ostendendum uero quod de parentibus curam debemus agere etiam in morte, eis sepulturam debitam preparando, ostendit exemplo Scytarum. Dicit enim, cum Darius rex fines Scytarum inuasisset et sepulturas parentum suorum inuadere uellet, miserunt ei Scyte, dicentes quod depopulationem agrorum et uinearum equanimiter ferrent ; sed, si sepulchra parentum contingeret, tunc Scytarum potentiam et uires sentiret, quod pro ipsis defendendis mori parati essent.
    II.C : tertio ponitur uere doctrine a Christo traditio, et ideo connumerat multa uitia et mala que ab ore procedunt (peccatum lingue, taciturnitas)
    Tertio, ponitur uere doctrine a Christo traditio cum subditur : Non quod intrat in os coinquinat hominem, sed quod procedit ex ore, hoc coinquinat hominem (Matth. 15, 11). Et ideo connumerat multa uitia et mala que ab ore procedunt, scilicet adulteria, homicidia, furta, falsa testimonia, blasphemie, et ideo ipsum os diligenter est custodiendum. Et, quia non sufficit humana custodia, petenda est diuina, sicut petebat propheta, dicens : Pone, Domine, custodiam ori meo (Psal. 140, 3). Legitur quod fuerunt tres philosophi qui inter alios loquentes multum fuerunt taciturni, scilicet Socrates, Solon et Xenocrates . Quadam igitur uice, cum inter multos loquaces Socrates sederet et taceret, interrogatus cur sic taceret, respondit : Quia me locutum fuisse sepe penituit, tacuisse uero numquam. Ideo dicitur : In multiloquio non deest peccatum (Prou. 10, 19). Solon etiam, cum, aliis loquentibus, taceret, interrogatus est si taceret quia loqui nesciret uel quia stultus esset, respondit : Nullus stultus tacere potest. Ideo dicitur : Stultus uerba multiplicat (Eccle. 10, 14). Xenocrates etiam, cum, aliis loquentibus, taceret, interrogatus quare hoc faceret, respondit : Quia os unum, aures duas a natura accepimus , quasi dicat : Multa debemus audire et pauca dicere. Ideo dicitur : Sit omnis homo uelox ad audiendum, tardus ad loquendum (Iac. 1, 19). Idem etiam philosophus cuidam uerboso dixit : Si nostris auribus te audires, taceres , quasi : Si uerba tua displicerent tibi sicut nobis, taceres. Ideo dicitur : Est tacens qui inuenitur sapiens et est odibilis qui procax est ad loquendum (Eccli. 20, 4-5).