Iacobus de Voragine, Quadragesimale, sermo 42 (Schneyer : 236)">, Sigle de Schneyer : T21/3
<< >>

Feria III tertie hebdomade quadragesime, 2/2    

Texte de base : Jacques de Voragine, Sermones aurei, Robert Clutius éd., Vienne-Cracovie, 1760

Mots-clés :
correctio |   compassio |   prelatus |   peccator |   conditio sanctorum |   amicus |   infernus |   uir perfectus |   penitens |   peccator obstinatus |   peccatum notorium  
Lister Distinctions (1) Lister Exempla (2) Lister Figurae (3) Pas de matière biblique
Pas d'interprétations des noms Pas de liturgie / pratique Lister Sources déclarées (9) Lister Noms de personnes (13)
Lister Noms de lieux (3)
Plan :
synthétique
classique
pas de plan
V. interventions éditoriales (en rouge)

Liste des noms de lieux :
  • Ephesus
  • Sardis
  • Sardis

  • Thema
    Si peccauerit in te frater tuus, uade et corripe eum inter te et ipsum solum (Matth. 18, 15).
    Prelati debent subditos corrigere et subditi debent correctionem in magna reuerentia habere. (correctio, compassio, prelatus, peccator)
    Quia sepe fit peccatorum commissio, ideo sepe debet fieri fraterna correctio : Corripe amicum, sepe enim fit commissio (Eccli. 19, 15). Ne autem ista correctio prelatorum despiciatur, ostenditur quante sit auctoritatis cum dicitur : Amen dico uobis, quecumque alligaueritis super terram, etc. (Matth. 18, 18). Ex his duobus habetur quod prelati debent subditos corrigere et quod subditi eorum debent correctionem in magna reuerentia habere.
    I : Correctio a prelatis :
    Circa primum, notandum quod sunt multi qui peccant et peccatum suum non intelligunt ; quidam qui intelligunt et tamen peccare non desinunt.
    I.A : utilitas correctionis
    Alii sunt qui peccatum suum negant et confiteri erubescunt : ideo utilis est correctio ut ex hoc ille qui peccat peccatum suum cognoscat et cognitum confiteri non renuat, et sic iterare non presumat. Ista talis sententia tangitur : Corripe amicum, ne forte non intellexerit, et dicat : Non feci , aut, si fecerit, ne iterum addat facere. Corripe proximum, ne forte iteret (Eccli. 19, 13).
    I.B : correctio spectat ad prelatos ex debito officii
    Istud autem preceptum spectat ad omnes ex debito charitatis ; maxime autem spectat ad prelatos ex debito officii.
    I.C : correctio debet coercere spiritu lenitatis
    Ideo apostolus prelatos admonet, dicens : Si preoccupatus fuerit homo in aliquo delicto, uos qui spirituales estis huiusmodi, instruite in spiritu lenitatis (Gal. 6, 1). Non dicit in uerbo lenitatis nec in opere lenitatis¸ sed in spiritu lenitatis. Quidam enim sunt obiurgandi in sermone asperitatis ; alii sunt reprehendendi in disciplina seueritatis ; omnes tamen in spiritu lenitatis, ut numquam fiat aliqua reprehensio cum mentis perturbatione, sed cum cordis compassione, ut dicit quidam glossator super Ioel . Laudatur illud Archite Tarentini, qui cum uillico suo iratus esset, ait : O infelix anima, te occiderem, si iratus non essem. Bene ergo, dicit apostolus, in spiritu lenitatis : quantumcumque sonat asperitas in uoce, quantumcumque exhibeatur seueritas in correctione, semper tamen debet esse lenitas in mente.
    I.D : quinque considerationes seruande :
    Ille autem qui alium uult corrigere quinque considerationes debet seruare. Quarum tres ponit Augustinus super illud : Hypocrita, eiice primum trabem de oculo, etc. (Matth. 7, 5). Reliquas duas ponit Gregorius in Moralibus .
    I.D.1 : si est ei similis (peccatum notorium)
    Primo namque, qui alium uult corrigere debet considerare si est ei similis, id est in eodem peccato, uel equali, uel maiori ; et tunc, maxime si peccatum est notorium, non debet eum corrigere, sed se et ipsum ad penitentiam commonere debet. Alias posset sibi dici illud : Qui alium doces, teipsum non doces ; qui predicas non furandum, furaris (Rom. 2, 21). Gregorius : Durum est ut qui nescit tenere moderamina uite sue, iudex fiat uite aliene. Augustinus : Iudex in nullo horum sit iudicandus que in alio est paratus iudicare.
    I.D.2 : si aliquando fuit similis
    Si autem non est ei similis, debet secundo uidere si aliquando fuit similis ; et tunc, sicut nolebat despici, sed compassionem sibi impendi, sic nec ipse fratrem peccantem et penitentem debet despicere, sed compassionem et misericordiam exhibere : Ne despicias hominem auertentem se a peccato, neque improperes ei : memento quoniam omnes in correptione sumus (Eccli. 8, 6). Eiusdem : Intellige que sunt proximi tui ex teipso (Eccli. 31, 18).
    I.D.3 : quia potest esse similis
    Si autem non est ei similis nec aliquando fuit similis, tunc debet tertio cogitare quia potest esse similis, et ideo, ratione talis dubii, non debet superbire, sed delinquentibus condescendere : Ne glorietur accinctus eque ut discinctus (III. Reg. 20, 11). Qui se existimat stare uideat ne cadat (I. Cor. 10, 12). Augustinus : Nemo est qui securus esse possit in hac uita, que tota tentatio nominatur, ut qui potuit fieri ex deteriori melior, non possit fieri ex meliori deterior.
    I.D.4 : si iste qui sit reprehensibilis in aliquo alio est commendabilis
    Si autem non est ei similis nec umquam fuit similis, et de Dei bonitate confidit quod numquam erit similis, tunc debet quarto uidere si iste qui sit reprehensibilis in aliquo alio est commendabilis : si iste qui tot habet defectus habeat aliquos profectus ; et tunc, ratione illorum bonorum que habet, debet supportari in his que minus habet. Unde uolens Dominus reprehendere episcopum   Ephesi, primo ponit quoddam uitium quod habebat, dicens : Habeo aduersum te, quia charitatem tuam primam reliquisti (Apoc. 2, 4). Sed tamen statim ponit quoddam bonum quod habebat, dicens : Sed hoc habes quia odisti facta Nicolaitarum que et ego odi (Ibidem 2, 6). Sic uolens reprehendere episcopum   Sardis, primo ponit quemdam suum defectum, dicens : Non enim inuenio opera tua plena coram Deo meo (Ibid. 3, 2). Deinde ponit statim quemdam suum profectum, dicens : Sed habes pauca nomina in   Sardis , qui non inquinauerunt uestimenta sua (Ibid. 3, 4). Ecce Dominus, postquam ponit illa in quibus ipsi erant reprehensibiles, statim subiunxit illa in quibus erant commendabiles, ad innuendum quod, si aliquis propter aliquod uitium est reprehendendus, si tamen habet aliquod bonum, est supportandus.
    I.D.5 : quia iste qui uidetur esse malus forte in conspectu Dei est sibi in merito preponendus
    Hoc dato quod aliquis omnino uideatur esse malus nec habet aliquid propter quod est supportandus seu tolerandus, tunc debet cogitare quia ille qui sic uidetur esse malus forte in conspectu Dei est sibi in merito preponendus. Et ponit exemplum Gregorius de Stephano et Paulo in 23 de Moralibus super illo uerbo : Audi igitur Iob eloquia mea ¸ dicens : Nam cum Stephanus, consentiente Paulo et adiuuante, lapidaretur, tunc Stephanus omnino erat bonus et Paulus omnino uidebatur esse malus ; et tamen, in conspectu Dei, Paulus qui sic erat malus erat Stephano in merito et in premio preponendus.
    I : Correctio a prelatis :
    II : Reuerentia subditorum, quia prelatorum sententias Deus approbat et confirmat :
    Secundo, subditi debent correctionem prelatorum in magna reuerentia habere, quia eorum sententias Deus approbat et confirmat, unde dicit : Amen dico uobis, quodcumque ligaueritis super terram erit ligatum et in celis (Matth. 16, 19). Unde notandum quod in celo sunt omnes soluti, in inferno omnes ligati ; in mundo uero quidam sunt ligati, quidam soluti.
    I.A : utilitas correctionis (conditio sanctorum, amicus)
    II.A : in celo omnes sunt soluti (conditio sanctorum, amicus)
    Primo igitur, in celo omnes sunt soluti. In presenti etiam uita, sancti uiri habent ligatum intellectum, quia non possunt Deum libere ac clare uidere. Habent ligatam potentiam affectiuam, quia non possunt Deum ex toto corde et ex tota mente, seu anima, diligere. Habent ligatam interpretatiuam , quia non possunt Dei laudibus indesinenter insistere. In celo autem, omnia ista habebunt soluta, quia Deum clare et sine fine uidebunt, et ipsum totaliter amabunt, et ipsum indesinenter laudabunt. Augustinus, De Ciuitate Dei : Ipse est finis desideriorum nostrorum qui sine fine uidebitur, sine fastidio amabitur et sine tedio laudabitur. Si aliquis habet amicum quem libenter uidet et precordialiter diligit, eius uisio aliquando habet finem, eius dilectio aliquando habet fastidium, eius laudatio aliquando habet tedium, sed tunc uisio nostra non habebit ullum finem, sed continuationem, ideo dicit : Qui sine fine uidebitur. Dilectio nostra nullum habebit fastidium, sed summum desiderium, ideo ait : Sine fastidio amabitur. Laudatio nostra nullam habebit fatigationem, sed summam dilectionem et delectationem, ideo subditur : Sine fatigatione laudabitur.
    I.B : correctio spectat ad prelatos ex debito officii (infernus)
    II.B : in inferno omnes sunt ligati (infernus)
    In inferno uero, omnes erunt ligati, iuxta illud : Ligatis manibus et pedibus, mittite eum in tenebras exteriores (Matth. 22, 13). Habent enim ligatam potentiam operatiuam, quia nullum bonum meritorium poterunt facere, ideo dicitur : Ligatis manibus et pedibus ; per manus enim intelligitur potentiam operatiuam Affectiuam habent ligatam, quia Deum numquam poterunt diligere. Ideo dicitur : Ligatis pedibus . Per pedes enim, secundum Augustinum , affectus anime significantur. Habent ligatam potentiam intellectiuam, quia Deum numquam poterunt uidere nec cognoscere, cum sint in tenebris et in terra obliuionis. Ideo dicitur : Mittite eum in tenebras exteriores. Habent ligatam potentiam reparatiuam, quia numquam poterunt ad penitentiam reparari. Ideo dicitur : Exteriores. Peccata enim, prout sunt in hac uita, sunt tenebre interiores, quia sunt intra ambitum misericordie diuine ; in inferno autem, peccata sunt tenebre exteriores, quia sunt extra ambitum diuine misericordie.
    I.C : correctio debet coercere spiritu lenitatis (uir perfectus, penitens, peccator obstinatus)
    II.C : in mundo quidam sunt soluti, alii sunt ligati, alii sunt ex parte soluti et ex parte ligati (uir perfectus, penitens, peccator obstinatus)
    In mundo autem, quidam sunt soluti, sicut uiri perfecti, quia edificant aurum et argentum et lapides pretiosos. Tales nullum habent uinculum culpe, nec obligati sunt pene eterne, nec obligati sunt alicui pene satisfactorie. Alii sunt ligati, sicut peccatores obstinati. Tales habent uinculum culpe et hoc figuratur cum dicitur : Ligauerunt Samsonem duobus nouis funibus (Iud. 15, 13). Duo funes sunt, nexus culpe et pene. Alii sunt ex parte soluti et ex parte ligati, sicut sunt penitentes qui soluti sunt uinculo culpe, sed ligati sunt funibus pene satisfactorie. In huius significatione dicitur : Extraxerunt Ieremiam funibus et eduxerunt eum de lacu (Ier. 38, 6).
    I.D : quinque considerationes seruande :
    II.D : Potestas igitur prelati tantum habet locum in mundo
    Potestas igitur ligandi et soluendi quam prelati habent non extenditur in celum, quia omnes ibi ita sunt soluti quod non possunt ligari ; nec extenditur in infernum, quia omnes ibi sunt ligati, quia numquam possunt solui, sed tantum habet locum in mundo ubi peccatores penitentes possunt ligari per penam satisfactoriam ; et possunt absolui a culpa qui habent contritionem ueram et confessionem puram et satisfactionem integram. Possunt etiam ligari per excommunicationis uinculum et solui per absolutionis beneficium.