Iacobus de Voragine,
Quadragesimale, sermo
41 (Schneyer : 235)">, Sigle de Schneyer : T21/3
| << | >> |
| Plan : synthétique classique pas de plan V. interventions éditoriales (en rouge) |
Distinctions (3) Thema
Si peccauerit
in te frater tuus, uade et corripe eum inter te et ipsum solum (Matth. 18, 15).
In presenti euangelio Christus ponit quinque uerissima documenta :
Dominus noster aliquando ostendebat miracula sue potestatis, ut malos conuerteret ; aliquando exhibebat exempla sue sanctitatis, ut bonos ad meliora alliceret ; aliquando dabat sue ueritatis documenta, ut omnes ad salutem traheret et instrueret, sicut patet in presenti Euangelio, ubi ponit quinque uerissima documenta.
I : Qualiter fraterna correptio sit facienda, id est non omnes equaliter et eodem modo (correctio fraterna, coercitio)
Primum documentum est per quod ostenditur qualiter fraterna correptio sit facienda, cum dicit : si peccauerit in te frater tuus, id est te solo sciente ; uel in te, id est contra te, iniurias et contumelias irrogando ; uel in te, id est contra te, malo scilicet exemplo corrumpendo : uade et corripe eum inter te et ipsum solum.
Ubi notat quod non omnes aequaliter et eodem modo sunt corripiendi.
I.A : Quidam corripiendi sunt cum amore sicut humiles et mansueti (admonitio)
Quidam autem corripiendi sunt cum amore, sicut humiles et mansueti qui, si aliquando offendunt, continuo recognoscunt.
Et iste modus intelligitur cum dicitur inter te et ipsum solum¸ id est dulciter et secrete.
Tales enim aliquando emendantur leui admonitione.
Augustinus : Prudentem uirum et corrigi paratum, breuiter admonuisse sufficiat ; immo aliquando superioris respectione.
Ambrosius super Psalmum : Iusti aspectus perfectoribus letitia est, imperfectioribus uero correptionis admonitio.
I.B : Quidam corripiendi sunt cum ratione sicut astuti (ratio, prelatus, iudex)
Quidam uero corripiendi sunt cum ratione, sicut astuti.
Iste modus tangitur cum dicitur :
Si autem te non audierit, adhibe tecum adhuc unum uel duos, ut in ore duorum uel trium testium stet omne uerbum (Matth. 18, 16).
Multi enim sunt astuti qui peccata sua abscondunt et defendunt nec se corrigere uolunt.
Prelatus autem uel iudex debet esse astutus cum astutis et debet eos corrigere per testes et per omnes alios modos quibus potest.
Istum modum seruauit Daniel contra senes et astutos quos rationabiliter et astute conuicit.
I.C : Quidam coercendi sunt cum timore sicut superbi et presumptuosi
Alii sunt coercendi cum timore, sicut superbi et presumptuosi.
Iste modus tangitur cum dicitur :
Si non audierit eos, dic Ecclesie (Matth. 18, 17), id est prelato Ecclesie, ad quem spectat duros et presumptuosos castigationibus subiicere, et penis et flagellationibus coercere.
Talis enim prelatus et iudex debet esse, qui possit superbos comprimere et domare :
Noli querere fieri iudex, nisi ualeas uirtute irrumpere iniquitates, ne forte extimescas faciem potentis et ponas scandalum in equitate tua (Eccli. 7, 6).
Idedo dicitur :
Argue cum omni imperio (Tit. 2, 15).
I.D : Quidam coercendi uel abiciendi sunt cum rubore, sicut obstinati (excommunicatio)
Alii sunt coercendi uel abiiciendi cum rubore, sicut obstinati, qui debent ab Ecclesia prescindi et excommunicari.
Iste modus tangitur cum dicitur :
Si Ecclesiam non audierit, sit tibi sicut ethnicus, id est gentilis, et publicanus
¸ id est cum eis, tamquam excommunicatis, non communices.
Pharisei enim cum istis duobus generibus hominum non communicabant, id est cum gentilibus, iuxta illud :
Non enim coutuntur Iudei Samaritanis (Ioan. 4, 9) nec cum publicanis et peccatoribus.
Unde dicitur :
Quare cum publicanis et peccatoribus manducat magister uester (Matth. 9, 11) ?
Isti igitur sunt ab Ecclesia excommunicandi, nec aliquis cum eis debet participare, nec in salulatione :
Si quis uenit ad uos et hanc doctrinam non affert, nolite eum recipere in domum nec
aue
ei dixeritis (II. Ioan. 1, 10) ; nec publica oratione :
Est [enim] peccatum ad mortem, non pro illo dico ut roget quis
; nec cum eis comedere : si is qui frater nominatur est fornicator aut auarus, et sequitur : cum huiusmodi cibum non sumere (I. Cor. 5, 11).
I : Qualiter fraterna correptio sit facienda, id est non omnes equaliter et eodem modo (prelatorum iurisdictio, penitentia)
II : Quanta sit prelatorum iurisdictio, quia potest peccatori penitenti (prelatorum iurisdictio, penitentia)
Secundum documentum est per quod ostendit quanta sit prelatorum iurisdictio, cum subdit :
Amen dico uobis : quecumque alligaueritis super terram erunt ligata et in celo (Matth. 18, 18).
Ex quibus uerbis habetur quam magna sit potestas et iurisdictio prelatorum, quia possunt ligare et soluere, celum aperire et claudere.
Peccator quidem habet super se celum clausum, infra se infernum apertum ; intra se habet culpam interficientem et perdit gratiam spiritualem ; extra se amisit meritorum Ecclesie communicationem, de quibus meritis dicitur :
Particeps ego sum omnium timentium te (Psal. 118, 63).
I.A : Quidam corripiendi sunt cum amore sicut humiles et mansueti
II.A : celum aperire
Prelatus autem siue sacerdos potest peccatori penitenti celum aperire :
Tibi dabo claues regni celorum (Matth. 16, 19).
Unde cantatur de apostolis : Habent potestatem claudere celum nubibus et aperire portas eius, quia lingue eorum claues celi facte sunt.
I.B : Quidam corripiendi sunt cum ratione sicut astuti
II.B : infernum claudere
Secundo, potest infernum claudere.
Porte inferi secundum Glossam sunt peccata que infernum aperiunt peccatori, sed, quando sacerdos peccatum dimittit, tunc portas inferni claudit.
I.C : Quidam coercendi sunt cum timore sicut superbi et presumptuosi
II.C : culpam dimittere
Tertio, potest sacerdos culpam dimittere :
Accipite Spiritum Sanctum.
Quorum remiseritis peccata, remittuntur eis, etc. (Ioan. 20, 22-23).
I.D : Quidam coercendi uel abiciendi sunt cum rubore, sicut obstinati
II.D : gratiam Spiritus sancti conferre
Quarto, potest gratiam Spiritus Sancti conferre :
Tunc imponebant super illos manus et accipiebant Spiritum Sanctum (Act. 8, 17).
II.E : merita sanctorum communicare et indulgentias facere
Quinto, potest prelatus merita sanctorum communicare et indulgentias facere, unde dicebat apostolus :
Nam et ego quod donaui, si quid donaui, propter uos in persona Christi (II. Cor. 2, 10).
II : Quanta sit prelatorum iurisdictio, quia potest peccatori penitenti (orationum exauditio)
III : Quantum ualet sanctorum uirorum oratio : Deus exaudit (orationum exauditio)
Tertium documentum est per quod ostendit sanctorum uirorum quantum ualet oratio cum dicit :
Iterum dico uobis quia, si duo ex uobis consenserint super terram, de omni re quamcumque petierint, fiet illos a patre meo qui in celis est.
Quando enim aliqui sancti uiri conueniunt ad rogandum Deum, eos exaudit, aut quantum ad uotum, si expedit ad salutem, aut quantum ad meritum si hoc eis non expedit.
II.A : celum aperire
III.A : ad uoluntatem sed non ad utilitatem
Deus enim aliquando exaudit ad uoluntatem, sed non ad utilitatem, sicut exaudiuit demonem petentem tentare Iob
et demones petentes intrare porcos.
II.B : infernum claudere
III.B : ad utilitatem sed non ad uoluntatem
Aliquando exaudit ad utilitatem, non ad uoluntatem, sicut exaudiuit Paulum petentem stimulum amoueri.
Non enim exaudiuit eum ad suam uoluntatem, sed dixit ei :
Sufficit tibi gratia mea (II. Cor. 12, 9).
Exaudiuit autem ad suam utilitatem, unde dixit : Nam uirtus in infirmitate perficitur (Ibidem).
II.C : culpam dimittere
III.C : ad uoluntatem et utilitatem
Aliquando autem exaudiuit ad uoluntatem et ad utilitatem, sicut ex audiuit apostolos in missione Spiritus Sancti inter ascensionem et pentecosten postulantes, quia ipsum Spiritum Sanctum receperunt ad libitum et ad suum meritum, unde dicitur :
Hi omnes erant perseuerantes unanimiter in oratione cum mulieribus et
Maria
matre
Iesu
(Act. 1, 14).
IV : Quam utilis est seruorum Dei congregatio, in medio cuius est Iesus Christus Filius Dei (congregatio)
V : Quod iniurias semper debemus dimittere (congregatio)
Quartum documentum est per quod ostendit quam utilis est seruorum Dei congregatio, cum dicitur :
Ubi duo uel tres congregati sunt in nomine meo, ibi sum in medio eorum (Matth. 18, 20).
Ille qui dicit se esse in medio congregationis seruorum Dei est Iesus Christus filius Dei.
IV.A : pro timidis, Iesus saluator
In congregatione quidem sunt aliquando aliqui timidi, qui propter multitudinem peccatorum que fecerunt timent gratiam Dei non promereri, sed non debent de hoc timere, quia habent secum
Iesum, qui interpretatur saluator, quia a peccatis suis omnes saluos facit : Uocabis nomen eius
Iesum
.
Ipse enim saluum faciet populum suum a peccatis eorum (Matth. 1, 21).
Si quis peccauerit, aduocatum habemus apud Patrem
Iesum Christum
, et ipse est propitiatio pro peccatis nostris (I. Ioan. 2, 1-2).
IV.B : pro tribulatis, Christus unctus
Ibi etiam aliqui sunt tribulati, sed debent consolationem recipere, quia habent secum Christum, qui interpretatur unctus, qui eos ungit oleo letitie et exultationis :
Unxit te Deus, Deus tuus, oleo letitie pre consortibus tuis (Psal. 44, 8).
Spiritus Domini super me, eo quod unxerit me
IV.C : pro pusillanimis, filius Dei qui uenit cum gloria
Ibi sunt etiam aliqui pusillanimes qui timent ex propriis meritis se posse saluari, sed non debent de hoc timere, quia habent secum filium Dei qui gloriam suam eis tribuit :
Sic Deus dilexit mundum ut filium suum unigenitum daret, ut omnis qui credit in ipsum non pereat, sed habeat uitam eternam (Ioan. 3, 16).
De his tribus dicit Bernardus : Uenit ad nos Iesus Christus filius Dei, uenit cum salute, uenit cum unguentis, uenit cum gloria.
Neque est enim sine salute Iesus, nec sine unguentis Christus, nec sine gloria filius Dei.
V : Quod iniurias semper debemus dimittere (interpretatio numerorum)
Quintum documentum est per quod ostendit quod iniurias semper debemus remittere, quod notatur cum dicitur :
Tunc accedens
Petrus
ad eum dixit : Domine, quoties peccabit in me frater meus et dimittam ei ?
Usque septies, dixit ei
Iesus
: non dico tibi usque septies, sed usque septuagies septies (Matth. 18, 21-22).
Et ponitur ibi numerus determinatus pro indeterminato, id est : Quoties peccabit, toties dimitte.
Uel ideo ponitur iste numerus quia ab Adam usque ad Christum fuerunt septuaginta septem generationes.
Sicut igitur Christus totius humani generis deleuit culpas, sic et homo omnes suas dimittere debet iniurias.
Uel iste numerus constat ex numero uniuersitatis, id est septem, et numero transgressionis, id est undecim, quia septies undecim faciunt septuaginta septem.
Est ergo sensus : Dimitte septuagies septies, id est uniuersas tibi factas iniurias et transgressiones.