Iacobus de Voragine, Quadragesimale, sermo 38 (Schneyer : 232)">, Sigle de Schneyer : T21
<< >>

Dominica III quadragesime, 2/2    

Texte de base : Jacques de Voragine, Sermones aurei, Robert Clutius éd., Vienne-Cracovie, 1760

Mots-clés :
demoniorum principes |   miracula Christi |   matrimonium legitimum |   adulterium |   cogitatio immunda |   diaboli expulsio |   natura |   humilitas |   penitentia |   predicatio |   rerum temporalium abiectio |   eleemosyna |   confessio |   absolutio |   sacerdos  
Lister Distinctions (2) Lister Exempla (7) Lister Figurae (12) Lister Matière biblique (1)
Lister Interprétation des noms (1) Pas de liturgie / pratique Lister Sources déclarées (3) Lister Noms de personnes (16)
Pas de noms de lieux
Plan :
synthétique
classique
pas de plan
V. interventions éditoriales (en rouge)

Liste des sources déclarées :
  • Glossa
  • Ambrosius
  • Augustinus

  • Thema
    In Beelzebub principe demoniorum eiicit demonia (Luc. 11, 15).
    Iudei miracula Christi deprauabant, et ea principi demoniorum Beelzebub attribuabant. Uideamus qui sunt principes demoniorum et qualiter expellantur. (demoniorum principes, miracula Christi)
    Iudei miracula Christi deprauabant et ea principi demoniorum attribuebant, quem Beelzebub appellabant. Idolum enim quod Acanonite fecerant derisionis causa, appellabant Beelzebub, quod sonat uir muscarum, propter sordes sanguinis immolaticii quem muscae sequebantur. In isto idolo principem demoniorum Iudei afferebant habitare et in tali principe Christum miracula sua facere dicebant. Ex hoc ergo uidetur quod inter demones sunt aliqui principes. Uideamus igitur qui sunt principes et qualiter expellantur.
    I : Inter demones sunt quattuor principes qui specialiter uitiis dominantur siue principantur
    Circa primum, notandum quod inter demones sunt quattuor principes, qui specialibus uitiis dominantur siue principantur.
    I.A : qui preest superbie uocatur Lucifer
    Unus est qui preest superbie et uocatur Lucifer, de quo dicitur : Quomodo cecidisti de celo, Lucifer (Isai. 14, 12) ? Iste multos subditos habet quibus principatur : Ipse est rex super omnes filios superbie (Iob. 41, 25).
    I.B : qui preest luxurie uocatur Asmodeus (matrimonium legitimum, adulterium)
    Alius est qui preest luxurie et uocatur Asmodeus, de quo habetur quod interfecit septem uiros Sare. Odit enim legitimum matrimonium et diligit adulterium, et ideo per hunc modum uolebat illam puellam in adulterium ducere, ut scilicet, postquam non poterat legitimo matrimonio uti, cogeretur ad fornicationem labi. Et iste multos habet subditos quibus principatur, quia, sicut dicitur, totus mundus in maligno positus est (I. Ioan. 5, 19), id est in maligno igne concupiscentie.
    I.C : qui preest auaritie uocatur Mammona
    Tertius est qui preest auaritie et uocatur Mammona : Non potestis Deo seruire et Mammone (Matth. 6, 24).   Est autem Mammona, ut dicit Glossa, nomen demonis qui preest diuitiis, non quod in eius potestate sint, sed quia eis utitur ad decipiendum. Et iste multos habet subditos quibus principatur, iuxta illud : A maiore usque ad minorem omnes auaritie student (Ier. 6, 13).
    I.D : qui preest immundis cogitationibus et odiis et rancoribus et malis uoluntatibus uocatur Beelzebub (cogitatio immunda)
    Quartus est qui preest immundis cogitationibus, et odiis, et rancoribus, et malis uoluntatibus ; et uocatur Beelzebub, id est uir muscarum : immittit enim muscas, id est cogitationes immundas, que dicuntur musce, quia ad animam sepe uolant et ipsam molestant atque commaculant. Iste habet multos subditos quibus principatur, quia, sicut dicitur, Quis potest dicere : Mundum est cor meum, purus sum a peccato (Prou. 20, 9) ?
    I : Inter demones sunt quattuor principes qui specialiter uitiis dominantur siue principantur
    II : Qualiter expellantur
    Uiso qui sunt isti principes, uideamus qualiter expellantur. Circa quod, sciendum quod diabolus est serpens.
    I.A : qui preest superbie uocatur Lucifer (diaboli expulsio)
    II.A : Serpens malus per quattuor expellitur : id est (diaboli expulsio)
    Serpens autem materialis per quattuor expellitur.
    II.A.1 : per odorem uinee florentis
    Primo, per odorem uinee florentis, quia naturaliter illum odorem odit et ipsum fugit.
    II.A.2 : per sputum hominis ieiunantis
    Secundo, per sputum hominis ieiunantis.   Dicit enim Ambrosius in Examero quod tanta est uis ieiunii ut moriatur serpens si gustauerit sputum hominis ieiuni.
    II.A.3 : per denudationem (natura)
    Tertio, per denudationem hominis. Nam, sicut dicitur in Historia Scholastica, serpens in hominem uestitum insilit, nudum fugit. Et ratio assignatur ibidem : quia, quando Deus posuit inimicitias inter serpentem et mulierem et semen eius, tunc homo erat nudus ; et ideo naturaliter fugit hominem nudum tamquam inimicum.
    II.A.4 : per carmina incantatoris
    Quarto, per carmina incantatoris. Unde, quando incantari se sentit, unam aurem in terram figit et aliam cum cauda claudit, ne uocem incantatoris audiat : Sicut aspidis surde et obturantis aures suas (Psal. 57, 5).
    I.B : qui preest luxurie uocatur Asmodeus
    II.B : Sic principes demoniorum expellantur, id est
    II.B.1 : Lucifer per ueram humilitatem cordis (humilitas)
    Primus igitur demon, scilicet Lucifer qui preest superbie, expellitur per odorem uinee florentis, id est per ueram humilitatem cordis. Humilitas enim in tantum est odorifera quod eius odor Deum trahit, demonem expellit et omnia eius tentamenta confringit. Trahit quidem Deum, sicut patet in beata Uirgine, que traxit ad se Deum sua humilitate : Dum esset rex in accubitu suo, nardus mea dedit odorem suum (Cant. 1, 11). Est autem nardus humilis et odorifera herba et signat humilitatem Uirginis, cuius odor in celum ascendit et Christum ad se descendere fecit. Iste etiam odor demones expellit, unde legitur de beato Antonio quod diabolus dixit ei : Si tu uigilas, ego somnum non capio. Si tu ieiunas, ego cibum non sumo. Si tu diuitias contemnis, ego terrenum nihil possideo. Unum solum in te est quod expellit me, scilicet sola humilitas tua. Iste etiam odor omnia tentamenta diaboli frangit. Unde legitur in uitis patrum quod quidam sanctus uidit totum mundum laqueis plenum. Ipse uero suspirans clamauit : O Domine, quis istos laqueos euadet ? Et responsum est ei : Humilitas.
    II.B.2 : Asmodeus per ieiunium et mortificationem carnis (penitentia, predicatio)
    Secundus demon est Asmodeus qui est pater luxurie. Iste expellitur per sputum hominis ieiunantis, id est per ieiunium et mortificationem carnis. Hoc genus demoniorum in nullo potest exire nisi in ieiunio et oratione (Marc. 9, 28). Taliter se mortificabat qui dicebat : Ego enim sic pugno non quasi aerem uerberans ; sed castigo corpus meum et in seruitutem redigo (I. Cor. 9, 26-27). Quidam enim sunt qui seipsos macerant solum uoluntate, sicut procrastinantes qui proponunt in futuro tantum penitentiam agere, sed illud incertum est. Contra quos dicit apostolus : Sic curro non quasi in incertum (Ibid.). Futura enim sunt incerta : Omnia in futurum seruantur incerta (Eccle. 9, 2). Alii autem sunt qui istam macerationem habent in ore, sicut sunt simulatores, et uerbosi predicatores, et hypocrite. Quidam enim se dicunt grauem penitentiam facere, et nullam faciunt. Alii graues penitentias predicant et inducunt, et ipsi modicas facere nolunt, iuxta illud : Alligant enim onera grauia et importabilia, et imponunt in humeros hominum : digito autem suo mouere nolunt (Matth. 23, 4). Isti tota die sermonibus suis aerem uerberant, quia uox aeris est tenuissimus ictus. Et contra hos dicit apostolus : Pugno non quasi aerem uerberans. Alii sunt qui istam macerationem in opere habent sicut sunt ueri penitentes qui corpus suum castigant, ipsum ieiuniis disciplinando, et refrenant, eius concupiscentias exstinguendo. Ideo subdit : Sed castigo corpus meum et in seruitutem redigo.
    II.B.3 : Mammona per abiectionem rerum temporalium (rerum temporalium abiectio, eleemosyna)
    Tertius demon est qui preest auaritie, et iste expellitur per denudationem, id est per abiectionem rerum temporalium. Ista autem fit aliquando totaliter, iuxta illud : Si uis perfectus esse, uade et uende que habes et da pauperibus (Matth. 19, 21). Aliquando fit particulariter, iuxta illud : Quod superest date eleemosynam, etc. (Luc. 11, 41), id est de his que uobis supersunt. Aliquando nullo modo fit, sicut patet in auaris qui nihil dare uolunt : Non remansit de cibo eius ; et propterea nihil permanebit de bonis illius (Iob. 20, 21). Nunc manducabo de bonis meis solus : et nescit quod tempus pretereat et omnia relinquat aliis (Eccli. 11, 19-20). Illos igitur qui nullo modo uolunt se de bonis denudare nec aliquid pauperibus tribuere, sed uolunt esse diuitiis sarcinati, diabolus serpens infernalis inuadit : Qui uolunt diuites fieri incidunt in tentationes diaboli (I. Tim. 6, 9). Illos autem qui totaliter se denudant, id est qui omnia mundana derelinquunt ; et illos qui particulariter, id est qui de sua abundantia eleemosynas faciunt, diabolus fugit. Eleemosyna enim expellit dyabolum in uita, quia expellendo peccatum, expellit diabolum : Ignem ardentem exstinguit aqua et eleemosyna resistit peccato (Eccli. 3, 33). Expellit etiam diabolum in morte, quia, quando animam plenam operibus misericordie inuenit, ab ea confusus recedit, sicut patet in sancto Martino. Expellit post mortem, quia est scutum et lancea contra eum, unde de eleemosyna : Super scutum potentis et super lanceam, aduersus inimicum tuum pugnabit (Eccli. 29, 18).
    II.B.4 : Beelzebub per confessionem (confessio, absolutio, sacerdos)
    Quartus demon, scilicet Beelzebub, qui interpretatur uir muscarum, expellitur per incantationem, id est confessionem. Sicut autem musce super carbones mortuos resident, super tepidos uolitant, ignitos autem fugiunt, sic male cogitationes seu tentationes resident super corda in Dei amore frigida, uolitant super tepida, sed fugiunt corda in Dei amore inflammata. Iste autem demon expellitur, ut dictum est, per incantationem. Incantatores Dei sunt ipsi sacerdotes qui serpentem infernalem incantant quando super caput peccatoris absolutionem faciunt. Et quia diabolus sic se uidet per confessionem expelli, ideo ipsam confessionem nititur impedire, ad similitudinem lupi, qui non capit ouem, id est hominem, per pedem, sed dimittit ipsum ire ad ecclesiam ; nec per aurem, sed dimittit eum ire ad predicationem ; nec per manus, sed dimittit eum extendere manum ad pauperem ; sed capit ipsum per gulam, ne possit confessionem emittere.   Augustinus : Nec enim diabolo acriores dolores infligimus quam cum plagas peccatorum nostrorum confitendo et penitendo sanamus.