Iacobus de Voragine,
Quadragesimale, sermo
33 (Schneyer : 227)">, Sigle de Schneyer : T20/6
| << | >> |
| Plan : synthétique classique pas de plan V. interventions éditoriales (en rouge) |
Figurae (19) Thema
Homo quidam erat paterfamilias qui plantauit uineam, etc. (Matth. 21, 33).
Expositio euangelii (Ecclesia)
I : litteraliter (angelorum custodia, parabola, Christus caput ecclesie, fides)
Exponendo istud Euangelium litteraliter sicut exponunt Glosse, dicendum est quod iste paterfamilias est Dominus Sabaoth qui plantauit uineam, id est plebem Iudaicam.
De qua dicitur :
Uinea Domini exercituum domus
Israel
est (Isai. 5, 7).
Istam uineam transtulit Dominus de Egypto et in terram promissionis plantauit.
Uineam de
Egypto
transtulisti, eiecisti gentes et plantasti eam (Psal. 79, 9).
Sepe eam circumdedit, quia custodia angelorum eam muniuit, sed propter eorum obstinatam malitiam ipsa custodia angelica eos deseruit, iuxta illud :
Curauimus
Babylonem
et non est sanata, derelinquamus eam (Ier. 51, 9).
Et uocat ipsam plebem Iudaicam Babyloniam propter confusionem earum : ubi dicit Glossa quedam quod audite sunt uoces angelorum in aere dicentium : Transeamus ab his sedibus.
Torcular in ea fodit , quando legem sibi dedit que multis preceptis eos torquebat ; Turrem edificauit , quando templum erexit ; Locauit eam agricolis : isti agricole sunt operarii uinee, de quibus dicitur, de isto patrefamilias
qui operarios in uineam suam conduxit (Matth. 20, 1) : post multum temporis misit
seruos, id est prophetas, ad recipiendum fructum bonorum operum ; sed agricole alios secauerunt, ut Isaiam ; alios excerebrauerunt, ut Ezechielem ; alium occiderunt ut Ieremiam ; alium lapidauerunt, ut Zachariam
.
Tandem misit filium suum et illum extra uineam eiecerunt, quia extra ciuitatem ipsum crucifixerunt et occiderunt.
Postea, Christus interrogauit eos, dicens : Cum igitur dominus uinee uenerit, quid faciet agricolis illis ?
Inter eos erant quidam simplices et boni qui dixerunt : Malos male perdet , etc.
Erant etiam quidam sapientes qui istam parabolam intellexerunt, quod scilicet deberent Christum occidere, propter quod dominus I : litteraliter
II : mystice
II.A : uinea est Ecclesia in qua sunt tot palmites quot differentie hominum (heretici)
Mystice autem uinea ista est Ecclesia, in qua tot sunt palmites quot differentie hominum.
Sunt autem quidam palmites qui uiti adherent, sed non fructificant.
Isti sunt qui habent fidem, sed non opera, de quibus dicitur :
Omnem palmitem in me non ferentem fructum tollet eum (Ioan. 15, 2), scilicet a consortio beatorum.
Alii palmites sunt qui nec uiti adherent, quia sunt precisi, nec fructificant.
Isti sunt heretici, qui a Christo sunt per fidem precisi ; et ideo nullum bonum facere possunt, sicut dicitur :
Sine fide, impossibile est placere Deo (Hebr. 11, 6).
De talibus dicitur :
Si quis in me non manserit, mittetur foras sicut palmes, et colligent eum et in ignem mittent, et ardet (Ioan. 15, 6).
Alii palmites sunt qui uiti adherent et fructum faciunt, de quibus ibidem dicitur :
Qui manet in me et ego in eo, hic fert fructum (Ioan. 15, 5).
II.B : sepes est custodia angelorum, qui sunt milites in curia regis celestis (angelici ordines, angelorum custodia)
Sepes quam circa istam uineam Deus posuit significat custodiam angelorum, quia Deus Ecclesiam ipsam muniuit.
Ipsi enim angeli Dei sunt milites Dei, Ecclesiam custodientes, de quibus dicitur :
Numquid est numerus militum eius (Iob. 25, 3) ?
Sicut autem uidemus quod in curia terrestris regis sunt quidam milites qui semper regem associant et coram illo decantant, alii qui hostes expugnant, alii qui castra et ciuitates regni custodiunt ; sic in curia regis celestis sunt quidam angeli qui ipsum associant regem et ad eius honorem decantant, sicut Cherubin et Seraphin :
Clamabant alter ad alterum : Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Deus Sabaoth, Deus exercituum (Isai. 6, 3).
Cum me laudarent astra matutina et iubilarent omnes filii Dei (Iob. 38, 7).
Alii sunt qui contra hostes Dei, id est demones, preliantur, sicut sunt uirtutes et potestates :
Factum est prelium magnum in celo :
Michel
et angeli eius preliabantur cum dracone (Apoc. 12, 7).
Et alii sunt qui custodiunt prouincias, sicut principatus.
Alii sunt qui custodiunt ciuitates et loca spiritualia, sicut archangeli ; alii personas singulares, sicut angeli :
Super muros tuos,
Hierusalem
, constitui custodes : tota die et nocte non tacebunt (Isai. 62, 6).
II.C : torcular significat crucem (crux)
Torcular quod fodit significat crucem in qua Christus manibus Iudeorum sic fuit calcatus et compressus quod totus sanguis de eius corpore exiuit.
Christus enim est uua nata de ista uite uirginea que dicit :
Ego quasi uitis fructificaui suauitatem odoris (Eccli. 24, 23).
Ista uua fuit alba in natiuitate, quia Christus sine omni peccato fuit conceptus et natus.
In cruce autem facta est rubea propter sanguinis aspersionem, unde angeli admirantes dixerunt :
Et quare rubrum est indumentum tuum ?
Et uestimenta tua sicut calcantium in torculari (Isai. 63, 2) ?
Post mortem autem, illa uua remansit nigra :
Sol factus est niger, quasi saccus cilicinus (Apoc. 6, 12).
II.D : turris est fides de qua Ecclesia se defendit aduersus hostes (fides, tyrannus, demones)
Turris istius uinee est ipsa fides, de qua Ecclesia se defendit aduersus hostes.
Ipsi enim fideles impugnantur nunc per prospera, modo per aduersa.
Per prospera impugnant caro, mundus et diabolus.
Nam caro nititur trahere ad delectabilia, mundus ad terrenas diuitias, diabolus ad sublimes honores, sed istis resistit fides, quia contra delectabilia assumit carnis asperitatem, contra diuitias uoluntariam paupertatem, contra honores humilitatem.
Fide
Moyses
grandis factus negauit se esse filium filie pharaonis (Hebr. 11, 24).
Ecce quomodo per fidem contempsit honores,
magis eligens affligi cum populo Dei quam temporalis peccati habere iucunditatem (Hebr. 11, 25).
Ecce per fidem uicit carnis molestiam et asperitatem,
maiores diuitias existimans thesauro Egyptiorum improperium Christi (Hebr. 11, 26) : ecce quia per fidem despexit diuitias.
De hac etiam turri fidei, fideles se defendunt contra aduersa, siue sint aduersa immissa a Deo, siue a diabolo, siue a mundo :
Omnis qui audit uerba mea et facit ea assimilabitur uiro sapienti qui edificauit domum suam supra petram ; et descendit pluuia, et uenerunt flumina, et flauerunt uenti, et irruerunt in domum illam, et non cecidit : fundata enim erat supra petram (Matth. 7, 24-25).
Istud fundamentum pretiosum est fides Christi :
Fundamentum enim aliud nemo potest ponere preter id quod positum est, quod est Christus
Iesus
(I. Cor. 3, 11).
Qui enim sic est in Christo fundatus, non timet pluuiam, id est aduersitatem de celo descendentem ; nec timet flumina, id est persecutionem a terrenis tyrannis irruentem ; nec timet uentum, id est tentationem a demonibus qui sunt in aere uenientem.