Iacobus de Voragine, Quadragesimale, sermo 32 (Schneyer : 226a)">, Sigle de Schneyer : T20/5
<< >>

Feria V secunde hebdomade quadragesime, 2/2    

Texte de base : Jacques de Voragine, Sermones aurei, Robert Clutius éd., Vienne-Cracovie, 1760

Mots-clés :
infernus |   tria uitia |   tormenta in inferno |   cognitio post mortem |   demones |   loca inferni |   uisio Dei |   dolor |   chaos |   fraternitas |   Scripture |   diabolus  
Lister Distinctions (1) Lister Exempla (2) Lister Figurae (1) Pas de matière biblique
Lister Interprétation des noms (3) Pas de liturgie / pratique Pas de sources déclarées Lister Noms de personnes (34)
Lister Noms de lieux (9)
Plan :
synthétique
classique
pas de plan
V. interventions éditoriales (en rouge)

Liste des interprétations des noms :
  • Assur
  • Mosoch
  • Elam

  • Thema (infernus, tria uitia, tormenta in inferno, cognitio post mortem)
    Mortuus est autem diues et sepultus est in inferno (Luc, 16, 22).
    Pena diuitis augetur ex multis
    Postquam Dominus descripsit diuitis uitam, subiunxit eius penam, ut omnes, considerantes penam, non imitentur uitam. Pena autem huius diuitis augetur ex multis.
    I : ex ratione loci (= infernus) (demones, loca inferni)
    Primo, ex ratione loci in quo positus fuit, quia sepultus est in inferno. Ibi enim sepulturam habent superbi, luxuriosi et auari. De sepulturis enim talium dicitur : Ibi Assur et omnis multitudo eius in circuitu illius sepulchra eius (Ezech. 32, 22). Ibi Mosoch et omnis multitudo eius in circuitu eius : sepulchra illorum qui descenderunt ad infernum cum armis suis (Ibidem, 26). Ibi Elam et omnis multitudo eius per gyrum sepulchri sui : qui descenderunt ad terram ultimam (Ibidem, 24). Ponuntur autem hic tres demones principales, scilicet Assur, Mosoch et Elam, id est Mammona, Asmodeus et Lucifer.   Assur interpretatur diues et significat Mammonam, qui est demon super auaros. Iste habet sepulchrum altissimum in inferno et in circuitu eius sunt sepulchra omnium auarorum.   Mosoch interpretatur Captura et significat Asmodeum, id est demonem qui est super luxuriosos, quos ipse capit et illaqueat. Ipse enim in inferno sepulchrum maximum habet et in circuitu eius sunt sepulchra omnium luxuriosorum.   Elam interpretatur superluminare et significat Luciferum, qui est super superbos, qui uolunt aliis eminere. Iste habet in inferno sepulchrum altissimum et in circuitu eius sunt sepulchra omnium superborum. Et quia diues fuit auarus, luxuriosus et superbus, ideo merito in inferno habet hec tria sepulchra. Nam tristatur et plorat cum auaris ; fetet et luget cum luxuriosis ; desperat et dolet cum superbis.
    I : ex ratione loci (= infernus) (uisio Dei)
    II : ex ratione beate uisionis quam perdit; ex illa uisione quinque colliguntur quia post hanc uitam : (uisio Dei)
    Secundo, augetur eius pena ratione beate uisionis quam perdit. Quod notatur cum dicit : Uidit Abraham et Lazarum in sinu eius (Luc. 16, 23). Plus enim anima eius cruciabatur ex eo quod amiserat uisionem beatorum quam ex eo quod sustinebat supplicia tormentorum. Chrysostomus, super illud Inter nos et uos chaos magnum firmatum est (Luc. 16, 26), dicit sic : Uidere possumus, transire non possumus ; et nos uidemus quid fugimus ; et uos uidetis quid perdidistis ; et nostra gaudia accumulant uestra tormenta, et uestra tormenta accumulant nostra gaudia. Sicut autem dicit Gregorius, usque ad iudicium boni malos et mali bonos uident. Postmodum autem mali non uidebunt bonos ; boni autem semper uidebunt malos, ut sic semper eorum gaudia crescant, quia mala conspiciunt que misericorditer euaserunt. Ex illa uisione quinque colliguntur.
    II.A : boni cognoscent bonos
    Unum est quod, post hanc uitam, boni cognoscent bonos, quia Abraham cognouit Lazarum et Lazarus cognouit Abraham.
    II.B : mali cognoscent malos
    Secundum est quod mali cognoscent malos, quia diues, sciens quod fratres suos cognosceret si in infernum descenderent, et ex hoc pena eius augeretur, nolebat quod illuc uenirent.
    II.C : boni cognoscent malos
    Tertium est quod boni cognoscent malos, quia Abraham et Lazarus diuitem cognouerunt.
    II.D : mali cognoscent bonos
    Quartum est quod mali cognoscent bonos, quia diues cognouit Abraham et Lazarum.
    II.E : recognoscemus etiam quos in hac uita numquam uidimus
    Quintum est quod, post hanc uitam, non solum cognoscemus illos quos in hac uita uidimus, sed etiam quos numquam uidimus. Nam diues cognouit Lazarum quem in hac uita uiderat, Abraham cognouit Lazarum et diuitem quos numquam in hac uita uiderat.
    II : ex ratione beate uisionis quam perdit; ex illa uisione quinque colliguntur quia post hanc uitam : (dolor)
    III : ex ratione doloris sensibilis quam incurrit (dolor)
    Tertio, augetur pena eius ratione doloris sensibilis quem incurrit. Ideo dicitur : Eleuans autem diues oculos suos, cum esset in tormentis (Luc. 16, 23). Dicitur autem tormentum quasi torquens mentem. Torquebatur autem de gloria Lazari quam uidebat, de sua pena sensibili quam incurrerat et de impossibilitate remedii pro quo desperabat. Peccator uidebit, scilicet gloriam sanctorum, et irascetur, dentibus suis fremet et tabescet propter cruciatum quem sentit ; desiderium peccatorum peribit (Psal. 111, 10), quia ultra spem non habent. Propter ista tormenta, sepultus fuisse dicitur in inferno, secundum Glossam, in profunditate pene. Est enim infernus quasi quidam puteus habens superficiem in qua sunt minores, habens medium in quo sunt peccatores maiores, habens profundum in quo sunt peccatores maximi. Non me demergat tempestas aque quoad illos qui sunt in medio ; neque absorbeat me profundum quoad illos qui sunt in fundo ; neque urgeat super me puteus os suum (Psal. 68, 16) quoad illos qui sunt in superficie ; et licet sint in superficie tantum, numquam inde exibunt, quia puteus urget et claudit os suum.
    IV : ex ratione remedii quod habere non potuit (chaos)
    V : ex ratione fratrum suorum quos in inferno expectabat; petitio diuitis fuit : (chaos)
    Quarto, augetur eius pena ex ratione remedii quod habere non potuit. Petierat quidem ut ad se Lazarus mitteretur et, cum extremo digito in aqua madefacto, lingua eius refrigeraretur.
    IV.A : Lazarus uenire non poterat
    V.A : ex parte iniqua
    Sed ad primum respondit Abraham quod uenire non poterat, dicens : Inter nos et uos chaos magnum firmatum est . Secundum beatum Ambrosium, illud chaos meritorum significat differentiam, unde ait : inter diuitem et pauperem chaos magnum firmatum est, quia post mortem immutari merita non possunt. Secundum Theophilum, chaos est distantia mansionum, unde ait : Chaos magnum significat distantiam iustorum et peccatorum. Nam sicut effectus eorum fuerunt uarii, sic mansiones eorum non modicum differunt. Uel illud chaos potest esse distantia inter lucem et tenebras, quoniam boni sunt in luce et mali in tenebris. Que societas luci ad tenebras (II. Cor. 6, 14)?
    IV.B : Dampnati nullum refrigerium, nullum bonum recuperare possunt
    V.B : ex parte fatua
    Ad secundum respondit, dicens : Fili, recordare quia recepisti bona in uita tua (Luc. 16, 25), ac si dicat : Cum bene tibi erat, noluisti Lazaro dare micam, et ideo non recipies guttam ab eo. Mille anni sunt et amplius quod diues petiit unam guttam et adhuc habere non potuit nec in perpetuum habebit. Non enim est aliquis ita miser quod aliquid recuperare non possit aut pretio, aut mutuo, aut mendicando, aut laborando, sed damnati nullum refrigerium, nullum bonum recuperare poterunt : nec pretio, quia pretium glorie sunt ipsa bona opera que ibi fieri non possunt : Uenit nox, quando nemo potest operari (Ioan. 9, 4) ; nec mutuo, quia sancti de suis meritis nihil eis mutuabunt : unde, cum fatue uirgines a prudentibus oleum peterent, responderunt eis : Ne forte non sufficiat nobis et uobis (Matth. 25, 9) ; nec mendicando, quia nullas poterunt inuenire eleemosynas : Propter frigus piger arare noluit, mendicabit estate et non dabitur ei (Prou. 20, 4) ; nec operando, quia habebunt manus ligatas et ideo non poterunt operari : Ligatis manibus, etc. (Matth. 22, 13).
    V : ex ratione fratrum suorum quos in inferno expectabat; petitio diuitis fuit : (fraternitas)
    Quinto, augetur eius pena ex ratione fratrum suorum quos in inferno exspectabat ; ideo dicebat : Rogo ergo te, pater, ut mittas Lazarum in domum patris mei (Luc. 16, 27). Ista autem petitio fuit ex parte iniqua, ex parte fatua et ex parte prouida.
    V.A : ex parte iniqua
    Iniqua fuit, quia Lazarum quem uiderat miserum, iterum uolebat ad miseriam destinare : Fleuit Dominus super Lazarum quem suscitauit, ex eo quod ipsum, sicut dicit Hieronymus, ad huius mundi miseriam iterum reuocabat.
    V.B : ex parte fatua (Scripture, diabolus)
    Secundo, ista petitio fuit fatua, ex eo quod plus mortuis quam scripturis credendum esse putabat. Quod autem sit fatuum asserere, dicit Chrysostomus, triplici ratione. Primo, quia Lazarus resurrexit et multi cum ipso surrexerunt, et tamen Iudei credere noluerunt, immo ipsum Lazarum occidere uoluerunt. Secundo, quia scripture sunt a Deo, quia quod dicunt scripture dicit Deus. Ideo magis credendum est scripture quam alicui homini uiuo uel mortuo. Tertio, quia, si esset consuetudo quod mortui resurgerent et homines eis crederent, diabolus aliquos phantastice resuscitare posset qui multa falsa dicerent.
    V.C : ex parte prouida
    Tertio, ista petitio fuit prouida : sciebat enim quod ex damnatione fratrum cresceret eius supplicium ; et ideo prouide faciebat si hoc impediebat. Rogabat autem ut ad fratres suos Lazarus mitteretur, quia sciebat eos esse adhuc in mundo, ex eo quod non uidebat eos in sinu Abrahe cum Lazaro nec secum in inferno. Preter autem istum modum sciendi, Augustinus, in libro de cura pro mortuis agenda, ponit alios tres modos, quibus mortui ea que in mundo fiunt scire possunt. Primo, aliis animabus que de mundo ueniunt ea referentibus, sic ut forte Abraham sciuit statum Lazari et diuitis, ipso Lazaro indicante. Secundo, scire possunt ab angelis, qui presentes sunt omnibus que aguntur. Tertio, possunt scire non solum presentia, sed etiam preterita et futura, spiritu Dei reuelante.