Iacobus de Voragine, Quadragesimale, sermo 23 (Schneyer : 218)">, Sigle de Schneyer : T20
<< >>

Dominica II in quadragesima, 1/2    

Texte de base : Jacques de Voragine, Sermones aurei, Robert Clutius éd., Vienne-Cracovie, 1760

Mots-clés :
sanatio |   mulier |   fides |   canis |   allegatio |   scandalum |   intercessio |   canis |   patientia |   uirtutes |   oratio perseuerans |   excommunicatio |   intercessio |   patientia |   iniurias pati |   oppressio diaboli |   aduersitas |   persecutiones |   blasphemia |   fides |   demones |   opera misericordie |   humilitas |   superbus  
Pas de distinctions Pas d'exemplum Lister Figurae (11) Pas de matière biblique
Pas d'interprétations des noms Pas de liturgie / pratique Lister Sources déclarées (2) Lister Noms de personnes (8)
Lister Noms de lieux (6)
Plan :
synthétique
classique
pas de plan
V. interventions éditoriales (en rouge)
Thema (sanatio, mulier, fides, canis)
Egressus Iesus secessit in partes Tyri et Sydonis ; et ecce mulier Chananea a finibus illis egressa clamauit, dicens ei : Miserere mei, Domine fili Dauid (Matth. XU, 21-22).
I : Mulier ista uolens filie sue sanitatem impetrare sapienter sciuit allegare (allegatio)
Ista mulier uolens filie sue sanitatem impetrare sapienter sciuit allegare.
I.A : apud Christum captabat beneuolentiam
Primo enim, apud Christum captabat beneuolentiam in eo quod uocabat eum Dominum et filium Dauid. Et in hoc confitetur eum esse uerum Deum, in quantum uocat eum Dominum ; et uerum hominem, in quantum dicit ipsum esse filium Dauid.
I.B : insinuat tribulationem et miseriam
Secundo, insinuat suam tribulationem et miseriam cum dicit : Filia mea male a demonio uexatur (Ibidem).
I.C : implorat eius misericordiam
Tertio, implorat eius misericordiam cum dicit : Miserere mei.
I : Mulier ista uolens filie sue sanitatem impetrare sapienter sciuit allegare
II : Christus quattuor magnas duritias ostendit sibi in hoc
Christus autem quattuor magnas duritias ostendit sibi, non ut eam confunderet, sed ut eius fidem et constantiam probaret.
I.A : apud Christum captabat beneuolentiam (excommunicatio)
II.A : quod nihil respondere uoluit (excommunicatio)
Prima duritia fuit in hoc quod nihil sibi respondere uoluit, tamquam si esset excommunicata uel Christi responsione indigna, unde dicitur quod non respondit ei uerbum.
I.B : insinuat tribulationem et miseriam
II.B : quod dixit ipsam non esse de ouibus Israel
Secunda duritia fuit in hoc quod dixit ipsam non esse de ouibus Israel, unde dixit : Non sum missus, nisi ad oues que perierunt domus Israel (Matth. XU, 24). Oues autem Israel erant oues Dei. In hoc ergo quod dixit eam non esse de ouibus Israel, insinuauit ipsam non esse de ouibus Dei et per consequens relinquebatur, quod esset de ouibus diaboli.
I.C : implorat eius misericordiam
II.C : quod ipsam canem appellauit
Tertia duritia fuit in hoc quod ipsam canem appellauit. Non solum enim ipsam dixit non esse Dei ouem, sed etiam esse canem.
II.D : quod dixit eam non esse dignam uesci pane
Quarta duritia fuit in hoc quod dixit eam non esse dignam uesci pane cum dixit : Non est bonum sumere panem filiorum et mittere canibus (Matth. XU, 26). Ecce quot et quam magnas duritias Christus sibi ostendit ut eius constantiam probaret.
II : Christus quattuor magnas duritias ostendit sibi in hoc (scandalum, intercessio, canis, patientia)
III : Mulier ad duritias se habuit (scandalum, intercessio, canis, patientia)
Non est aliqua mulier ita patiens nec ita sancta que, si alicui quantumcumque magno uiro loqueretur et ipse sibi tamquam excommunicate loqui nollet, et insuper illam ouem diaboli diceret, et canem appellaret, et indignam eam pane esse assereret ; que non recederet turbata et scandalizata. Ipsa autem in omnibus constans et patiens semper fuit.
II.A : quod nihil respondere uoluit (intercessio)
III.A : prudenter (intercessio)
Nam, quantum ad primam duritiam, se habuit prudenter. Quamuis enim a principio ire noluerit ad Petrum, nec ad Iacobum, nec ad Ioannem, nec ad aliquem alium discipulum, sed ad ipsum Christum, tamen, uidens quod Christus sibi respondere nolebat, prouidit sibi et ad discipulos iuit, rogans eos ut pro ipsa intercedere dignarentur. Tunc accedentes discipuli rogabant eum, dicentes : dimitte eam, id est fac quod ipsa petit et sic recedet , quia clamat post nos (Matth. XU, 23), in hoc enim eam tenes quia quod petit non comples .
II.B : quod dixit ipsam non esse de ouibus Israel
III.B : magnanimiter
Quantum ad secundam duritiam, habuit se magnanimiter : nam, dum discipuli pro ea rogarent et ipse diceret eam non esse de ouibus Dei et consequenter de ouibus diaboli, illa hoc audiens sumpta fiducia protinus ad eum appropinquauit et adorauit eum, dicens : Domine, adiuua me , ac si dicat : Usque modo fui ouis diaboli, modo uellem esse de ouibus Dei. Et in signum huius adoro uos, sicut ouis pastorem suum ; idcirco, Domine, adiuua me, sicut pastor adiuuat ouem suam debilem et infirmam.
II.C : quod ipsam canem appellauit
III.C : humiliter
Quantum ad tertiam duritiam, se habuit humiliter, quia, quando Christus canem eam uocauit, ipsa hoc non negauit, sed canem se esse confessa fuit, dicens : Etiam Domine , ac si dicat : Domine, me uocas canem, canis tuus uolo esse. Domini autem canum non expellunt eos, et si eos expellunt per unam portam, per aliam reuertuntur. Si ego sum canis, non debes me expellere a te et, si expuleris me, ad te protinus redibo.
II.D : quod dixit eam non esse dignam uesci pane
III.D : sapienter
Quantum ad quartam duritiam, se habuit sapienter, quando ei dixit quod non erat digna comedere panem filiorum. Illa respondit sapienter : Domine, non peto panem, sed micam, quia illud quod peto est tibi parua mica, et maxime si ego sum canis, sicut me uocasti. Et consuetudo est quod domini dant canibus et catellis suis saltem micas. Ergo da istam micam quam peto, id est filie mee curationem. Et respondit ei Iesus : O mulier, magna est fides tua (Matth. XU, 28). Iam non uoco te canem, sed mulierem fidelem, quia tanta est fides tua quod me superauit et uicit, et ideo fiat tibi sicut uis. Et sanata est filia eius ex illa hora (Ibidem).
IV : Mulier illas uirtutes secum assumpsit quas Christus magis gratas esse cognouit (uirtutes, oratio perseuerans)
Notandum est autem quod, quando quis ad aliquam sublimem personam gratiam aliquam petiturus accedit, illos secum in societatem ducit quos illius persone amicos esse credit. Ista igitur mulier, ad Christum uolens accedere et sanitatem pro filia impetrare, illas uirtutes secum assumpsit quas Christo magis gratas esse cognouit, scilicet patientiam, fidem, humilitatem et perseuerantem orationem. Patientia enim fuit soror Christi ; fides autem filia Christi ; humilitas est mater Christi ; et oratio nuntius fidelis ad Christum.
IV.A : Patientia (patientia, iniurias pati, oppressio diaboli, aduersitas, persecutiones, blasphemia)
Primo igitur, assumpsit patientiam que fuit soror Christi, quia ipsum numquam deseruit nec in uita nec in morte, sed, tamquam soror indiuidua, semper eum associauit : Tacui semper, silui, patiens fui, etc. (Isai. 42, 14). Ista autem patientia in tribus iniuriis comprobatur, scilicet uerborum, rerum et persone. In his tribus, patientia istius mulieris probata fuit.
IV.A.1 : in uerbo
Primo namque, sustinuit iniuriam in uerbo, quando Christus ipsam canem appellauit. Non est aliqua mulier ita patiens quod, si canis diceretur ab aliquo, saltem responderet : Non est uerum quod sim canis, sed bona domina de terra mea. Ista autem non tantum patienter portauit quod Christus eam canem uocauit, sed etiam seipsam canem appellauit. Sciebat enim quod Christus dicebat hoc non causa iniuriandi, sed causa probandi.
IV.A.2 : in rebus
Secundo, sustinuit iniuriam in rebus, quia omnibus bonis expoliata fuit a Iudeis, unde dicit Hilarius quod Chananei terras in quibus Iudei sunt prius coluerunt. Qui ultimo bello consumpti, uel in loca uicina dispersi, uel in seruitutem subiecti, nomen suum circumferunt. Ex illis ergo ista Chananea fuit que, Iudeis admixta, creditur cognouisse ex lege Christum ex semine Dauid nasciturum esse. Illam iniuriam, scilicet bonorum suorum ablationem, libenter portabat.
IV.A.3 : in persona
Tertio, sustinuit iniuriam personalem, scilicet filie sue oppressionem, quia a diabolo grauiter opprimebatur ; quam oppressionem propriam reputabat, unde non dicebat Domine, miserere filie mee, sed miserere mei, Domine. Istam autem talem iniuriam non libenter sicut primam nec patienter sicut secundam, sed grauiter ferebat. Si Christus canem eam uocauit, de hoc habuit magnam letitiam. Si homo bona sua rapuit et in seruitutem ipsam redegit, de hoc habuit patientiam, sed, quod diabolus in domo sua habitaret, de hoc patientiam habere non poterat, et ideo ad Christum clamabat : Miserere mei, etc. Hoc est contra multos qui in aduersitatibus a Deo datis murmurant et in persecutionibus hominum blasphemant, sed, si in domo anime sue diabolus habitat, de hoc non curant nec ad Deum clamant.
IV.B : Fides (fides, demones, opera misericordie)
Secundo, assumpsit fidem, que est filia Christi, quia ab ipso in cordibus nostris generatur : Christum habitare per fidem in cordibus nostris (Eph. III, 17). Illam autem fidem ista mulier habuit, unde dixit ei Christus : O mulier, magna est fides tua. Tunc autem fides est magna, quando est operibus coniuncta, charitati admixta, perseuerans et firma. Fides enim que est sine operibus habet otiositatem : et talis est fides malorum christianorum. Fides sine operibus mortua est (Iac. 2, 20). Si uero non est charitati adiuncta, habet inutilitatem : Si habuero omnem fidem ita ut montes transferam, charitatem autem non habuero, nihil sum (1. Cor. XIII, 2). Et ista est fides demonum qui sunt extra statum merendi nec ulterius charitatem habere possunt. De quorum fide dicitur : Tu credis quia unus est Deus , et bene facis ; et demones credunt, et contremiscunt (Iac. II, 19). Si autem fides non est perseuerans et firma, habet pusillanimitatem, et ista est fides debilium, de qua dicit : Modice fidei, quare dubitasti (Matth. XIU, 31) ? Ad tempus credunt et in tempore tentationis recedunt (Luc.). His tribus modis, fides istius mulieris fuit magna. Fuit enim operibus coniuncta, quia uacabat operibus misericordie, tam corporalibus, in quantum filie infirme seruiebat, quam spiritualibus, in quantum pro ipsa orabat. Fuit charitati admixta : uera enim charitas aliena incommoda reputat sua, unde ista mulier uexationem filie sue suam propriam reputabat. Fuit etiam perseuerans et firma, quia sepe repulsa fuit et tamen perseuerauit.
IV.C : Humilitas (humilitas, superbus)
Tertio, assumpsit humilitatem, que fuit mater Christi. Dicit enim Bernardus quod beata Uirgo, etsi uirginitate placuit, tamen ex humilitate concepit. Quantumcumque enim fuisset uirgo, si humilis non fuisset, Deum non concepisset. Et, quia per humilitatem concepit, ideo humilitas quodammodo mater fuit Christi. Istam autem humilitatem ista mulier secum habuit, et ideo exaudiri meruit, iuxta illud : Respexit in orationem humilium (Psal. 101, 18). Humilitatem autem suam ista mulier ostendit exemplo, uerbo et facto. Exemplo, quia Christum adorauit ; uerbo, quia se catulam asseruit ; facto, quia inter Iudeos in seruitute humiliter conuersabatur, quod fuit magne uirtutis, cum Iudei essent superbi. Inter superbos enim scire humiliter conuersari magna uirtus est. Duo enim humiles et mansueti possunt ad inuicem conuersari. Unus humilis et unus superbus possunt adinuicem pacificari. Duo autem superbi numquam ad inuicem pacificari possunt nec conuenire. Uidemus enim quod duo corpora plana possunt adinuicem applicari. Unum autem corpus sphericum et unum corpus concauum ad inuicem applicari possunt quia corpus concauum [éd. Clutius: "concauum"] recipit intra suam concauitatem illius tumorem. Duo autem corpora spherica et tumida applicari non possunt, nisi in puncto. Eodem modo, duo homines humiles et mansueti possunt ad inuicem pacificari et letari. Audiant mansueti et letentur (Psal. 33, 3). Christus erat humilis et discipuli eius erant humiles et ista mulier erat humilis : adeo ad inuicem bene conueniebant. Nam ipsa orabat, discipuli pro ea intercedebant et Christus eius preces exaudiebat. Unus autem humilis et unus superbus possunt ad inuicem pacificari, quia humilis intra suam humilitatem recipit et supportat illius tumiditatem. Cum his qui oderunt pacem, eram pacificus (Psal. 119, 7). Eodem modo, ista mulier erat humilis et Iudei superbi, qui ipsam subiugauerant in seruitutem, et tamen cum illis humiliter seruiebat et sciebat uiuere et eorum superbiam humiliter supportare. Duo autem superbi ad inuicem pacificari non possunt, nisi in puncto. Pungere quidem se possunt, pacificari non possunt. Inter superbos semper iurgia sunt (Prou. 13, 10).