Iacobus de Voragine, Quadragesimale, sermo 14 (Schneyer : 209)">, Sigle de Schneyer : T19/3
<< >>

Feria III prime hebdomade quadragesime, 2/2    

Texte de base : Jacques de Voragine, Sermones aurei, Robert Clutius éd., Vienne-Cracovie, 1760

Mots-clés :
ecclesia ( = edificium) |   uindicta |   iniuria |   tria uitia |   usurarius |   exauditio orationum |   eleemosyna |   uanitas |   genuflexio |   superbia |   uultum pictum |   res temporales |   auarus |   sanatio peccatoris  
Lister Distinctions (2) Lister Exempla (5) Lister Figurae (7) Lister Matière biblique (2)
Pas d'interprétations des noms Pas de liturgie / pratique Lister Sources déclarées (6) Lister Noms de personnes (14)
Lister Noms de lieux (1)
Plan :
synthétique
classique
pas de plan
V. interventions éditoriales (en rouge)

Liste des noms de personnes :
  • Lucifer
  • Mammona
  • Asmodeus
  • Beelzebub
  • Pompeius
  • Esther
  • Assuerus
  • Syrus Ianuensi episcopus
  • Titiuillus
  • Titiuillus
  • Midas
  • Apollo
  • Moyses
  • Samuel

  • Thema et expositio litteralis euangelii (ecclesia ( = edificium), uindicta, iniuria)
    Domus mea domus orationis uocabitur (Matth. 21, 13).
    Ecclesia Dei ad duplex officium edificatur : (tria uitia, usurarius)
    Quandocumque Dominus in Hierusalem ibat, statim ad templum properabat, per hoc nos instruens ut, quando ad aliquem locum imus, primo ad Ecclesiam pergere debemus. Postquam ad templum iuit, inde omnes uendentes et ementes de templo eiecit. Sacerdotes uero propter auaritiam ordinauerant ut in porticu templi oues et boues et columbe uenderentur, ne aliqui ex defectu hostie sacrificia intermittere cogerentur. Et si forte aliqui ad emendum pecuniam non haberent, ordinauerunt ut ibi nummularii essent qui eis mutuarent. Christus autem, facto flagello de funiculis, omnes istos eiecit. Et, sicut dicit Hieronymus, inter cetera miracula que fecit Christus, illud fuit potissimum, scilicet quod unus homo cum tanta potestate uendentes et ementes eiecit ; et mensas nummulariorum et cathedras uendentium columbas euertit ; et mirum fuit quomodo Iudei ista fieri permiserunt. Ad quod, dicit Hieronymus quod a facie Christi quidam fulgor mirabilis procedebat qui omnes in terrorem conuertebat, et sibi contradicere non audebant. Nusquam legitur quod tantam uindictam exercuerit sicut hic. Multa enim opprobria sepe audiuit, multas iniurias sustinuit et numquam uindictam expetiit, nisi modo. Et ideo est quia ille alie iniurie erant sue proprie, et ideo eas uindicare noluit. Ista autem erat iniuria patris, et ideo eam seuere uindicauit ut doceret nos quod iniurias proprias debemus remittere, iniurias uero Dei seuere uindicare. Nos autem e contrario facimus, quia de iniuriis Dei non curamus, nostras autem implacabiliter persequimur. Eiiciendo autem Christus oues et boues de templo, dicit quod supra positum est : Domus mea domus orationis uocabitur.
    Ecclesia Dei ad duplex officium edificatur : (tria uitia, usurarius)
    Ex quo uerbo habetur quod Ecclesia Dei ad duplex officium edificatur, scilicet : Deo ad habitandum, ideo dicit : domus mea, id est mihi ad habitandum electa ; et homini ad orandum, ideo subditur : domus orationis uocabitur.
    I : Deo ad habitandum; Deus in ecclesia ponit :
    Est igitur domus Dei Ecclesia, quia in ipsa habitat, iuxta illud : Elegi enim et sanctificaui locum istum, ut sit nomen meum ibi in sempiternum et permaneant oculi mei et cor meum ibi cunctis diebus. Oculi quoque mei erunt aperti et aures mee erecte ad orationem eius qui in loco isto orauerit (II. Para. 7, 15-16). Ex quibus uerbis habetur quod Deus in Ecclesia ponit nomen suum, cor suum, oculos et aures.
    I.A : nomen suum
    Nomen suum ibi ponit, quia a seipso eam nominari uoluit. Sicut enim domus in qua habitant superbi uocari potest domus   Luciferi ; et domus illa in qua habitant usurarii, domus   Mammone ; et domus in qua habitant immundi, domus   Asmodei ; et taberna potest uocari domus   Beelzebub, quia propter multitudinem epularum ibi conuenit multitudo muscarum : sic domus in qua habitant fideles et conueniunt deuoti dicitur domus Dei. Non est hic aliud, nisi domus Dei, etc. (Gen. 28, 17).
    I.B : cor suum
    Secundo, in Ecclesia cor suum posuit, id est amorem suum. Et ideo multum pro malo habet, quando aliquis aliqua illicita exercet ibi. Sicut patet hic, quando de templo uendentes et ementes eiecit. Legitur in historiis quod   Pompeius porticum templi Dei in stabulum equorum suorum conuertit et usque ad tempus illud semper fuit uictor hostium ; numquam postea pugnauit quin semper uinceretur.
    I.C : oculos suos (eleemosyna, uanitas, genuflexio, superbia, uultum pictum)
    Tertio, Deus in Ecclesia posuit oculos suos quibus uidet genuflexiones et eleemosynarum largitiones, quibus etiam uidet ornamentorum pompas et uanitates. Ambrosius : qui in oratione uult exaudiri, amota a se pompa, inclinare se debet ut Dei misericordiam prouocet. Habitus namque superbus nec impetrat nec de se recta credi facit et, quanto magis mulier hominibus splendescere uidetur, tanto magis a Deo despicitur. Legitur quod, cum   Esther regina se ornasset et depinxisset ut   regi Assuero placeret, ipsa e conuerso regem in iram conuertit, sed, colore roseo in pallorem conuerso, ipsum placauit. Sic et quando mulier uultum suum pingit, Deum offendit, sed, quando de uultu suo non curat, Deum placat.
    I.D : aures suas
    Quarto, Deus in Ecclesia posuit aures suas quibus audit orationes deuotorum. Audiui orationem tuam et lachrymas tuas uidi (Isai. 38, 5) ; quibus etiam audit uerba detractorum. Legitur de   sancto Syro Ianuensi episcopo quod, semel in ecclesia confitens, in risum maximum est prouocatus, afferens se uidisse demonem qui uerba loquentium in ecclesia scribebat. Et, cum charta deficeret et ille dentibus eam elongare uellet, charta subito fracta fuit et ille cum capite suo sic ad murum percussit ut sonitus collisionis audiretur et uulnus capitis sequeretur. Audit et illos clericos et monachos qui negligenter cantant et psalmos et uersus et lectiones multas omittunt. Legitur quod quidam sanctus monachus uidit quemdam demonem nomine   Titiuillum, per sedes monachorum discurrentem, qui uidebatur aliqua colligere et in sacculo recondere. Qui, a sancto uiro adiuratus, dixit se colligere omissiones psalmorum, et quolibet die mille uicibus saccum adimplebat. Unde de hoc quidam facit huiusmodi uersus : Fragmina psalmorum   Titiuillus colligit horum, qui psalmos resecant et uerba dauidica curtant Quotidie mille uicibus se sarcinat ille.
    I : Deo ad habitandum; Deus in ecclesia ponit : (exauditio orationum)
    II : homini ad orandum; tribus de causis contingit orationes non exaudiri: (exauditio orationum)
    Secundo, Ecclesia constructa est ad orandum. Deus enim orationes fidelium in Ecclesia orantium libenter exaudit. Unde dicitur : Quicumque orauerit in loco isto exaudietur de habitaculo tuo (II. Para. 6, 21). Dicit tamen Beda quod tribus de causis contingit orationes non exaudiri.
    I.A : nomen suum (res temporales, auarus)
    II.A : quando petimus indigna, e.g. temporalia (res temporales, auarus)
    Primo, quando petimus indigna, id est ea que non decet Deum dare et nobis non expedit accipere, ut sunt temporalia. Chrysostomus : Illa pete a Deo que tibi expediunt accipere et illum deceat dare. Si autem semper tu petis terrena, aut difficile impetras aut forte non impetras. Quomodo enim illa tibi prestabit libenter non habenti que, si haberes, admonet ut contemnas ? Legitur in fabulis poetarum quod   Midas rex petiit ab   Apolline deo suo ut quicquid tangeret aurum fieret : et concessum est ei. Cum ergo cibum et potum tangeret manibus uel labiis, statim uertebatur in aurum et fame mortuus est. Per quod datur intelligi quod auarus semper diuitias desiderat, que tamen sunt sibi causa mortis, iuxta illud : Qui uolunt diuites fieri incidunt in tentationem et in laqueum diaboli, et in desideria multa et inutilia et nociua que immergunt hominem in interitum et perditionem (I. Tim. 6, 9). Et subditur : Que mergunt homines in interitum.
    I.B : cor suum
    II.B : quando petimus indigne, i.e. existentes in aliquo crimine
    Secundo, orationes non exaudiuntur quando petimus indigne, id est existentes in aliquo crimine. Cum multiplicaueritis orationem, non exaudiam. Manus enim uestre sanguine plene sunt. (Isai. I, 15). Opposuisti nubem tibi ne transiret oratio (Thren. 3, 44). Misit massam plumbeam in os amphore, id est anime, et dixit : hec est iniquitas (Zach. 5, 8). Ex his habetur quod peccatum assimilatur sanguini et nubi et plumbo. Quia igitur peccatum est tamquam sanguis, ideo orationem commaculat ut non audiat in conspectu Domini apparere. Quia enim peccatum est tamquam nubes, ideo orationem obtenebrat et ideo nescit per uiam Domini incedere. Quia etiam peccatum est tamquam plumbum, ideo orationem aggrauat in tantum ut non possit in celum ascendere.
    I.C : oculos suos (sanatio peccatoris)
    II.C : quando petitur pro indignis, i.e. pro peccatoribus in propositio peccandi (sanatio peccatoris)
    Tertio, orationes nostre non exaudiuntur quando petitur pro indignis, id est pro peccatoribus qui sunt in proposito peccandi. Ideo scimus quia peccatores Deus non audit (Ioan. 9, 31). Si steterint   Moyses et   Samuel coram me, non erit anima mea ad populum istum (Ier. 15, 1). Exemplum legitur in uitis patrum, quod, cum quidam grauiter tentaretur et quidam sanctus pater pro eo oraret et tentatio non recederet, uidit sanctus pater, Deo sibi reuelante, quod spiritus fornicationis in diuersis formis mulierum coram illo fratre ludebat et ille talibus adplaudebat, nec in aliquo resistebat. Uidit etiam ipsum angelum increpantem quare non resisteret et quare se non iuuaret. Tunc dixit pater illi fratri : Inueni causam quare orationes mee quas pro te faciebam non exaudiuntur : quia non es dignus. Oportet igitur quod te adiuues, quod corpus maceres et tentationibus resistas. Quod cum ille fecisset, sanatus est.