Iacobus de Voragine, Quadragesimale, sermo 5 (Schneyer : 200)">, Sigle de Schneyer : T18/6
<< >>

Feria sexta post Cineres, 1/2    

Texte de base : Jacques de Voragine, Sermones aurei, Robert Clutius éd., Vienne-Cracovie, 1760

Mots-clés :
amor |   corporis calor |   febris |   odium |   inimicus |   salutatio |   dilectio perfecta |   uana gloria  
Lister Distinctions (8) Lister Exempla (1) Lister Figurae (2) Pas de matière biblique
Pas d'interprétations des noms Pas de liturgie / pratique Lister Sources déclarées (2) Lister Noms de personnes (1)
Pas de noms de lieux
Plan :
synthétique
classique
pas de plan
V. interventions éditoriales (en rouge)

Liste des distinctions :
  • Calor : Calor naturalis aliquando : nimis paruus ; nimis defectiuus ; nimis inordinatus.
  • Amor, Cor : Amor cordis aliquando : nimis paruus ; nimis defectiuus ; nimis inordinatus.
  • Amor, Cor : Amor cordis aliquando : magnus ; ordinatus ; perfectus.
  • Odium : Odium quadrupliciter potest considerari : prout est in animo ; prout manifestatur exterius ; in aliquo rancoris signo ; in contumelioso uerbo.
  • Christus : Christus uult ut inimicos diligamus : in animo ; in facto ; in signo ; in uerbo.
  • Christus : Christus dilexit nos : plusquam sua ; plusquam suos ; plusquam seipsum.
  • Opus : Deus de operibus uult ut : nos habeamus meritum ; proximus habeat bonum exemplum ; Deus habeat gloriam.
  • Uanagloria : Uanagloria potest accidere : in principio operis ; in medio operis ; in fine operis.

  • Thema (amor)
    Audistis quia dictum est antiquis : diliges proximum tuum et odio habebis inimicum tuum (Matth. 5, 43).
    I : Amor cordis est sicut naturalis corporis calor (corporis calor, febris)
    Sic est de amore cordis sicut est de naturali corporis calore. Calor enim naturalis aliquando est nimis paruus, sicut in puero, aliquando est nimis defectiuus, sicut in sene, aliquando est nimis inordinatus, sicut in febricitante, aliquando est magnus, perfectus et ordinatus, sicut in uiro bene complexionato et perfecte sano. Eodem modo amor cordis aliquando est nimis paruus, sicut quando quis tantum diligit amicum ; aliquando est nimis defectiuus, sicut quando quis diminute et imperfecte diligit Deum ; aliquando est nimis inordinatus, sicut quando quis inordinate diligit seipsum ; aliquando est magnus ordinatus et perfectus. Scilicet, quando quis diligit inimicum, perfecte diligit Deum et ordinate diligit seipsum.
    I : Amor cordis est sicut naturalis corporis calor
    II : Dominus igitur in presenti euangelio nos retrahit
    Dominus igitur in presenti Euangelio nos retrahit ab amore paruo et diminuto et inordinato, et inducit nos ad amorem magnum, perfectum et ordinatum.
    II.A : ab amore paruo et diminuto (odium, inimicus, salutatio)
    Primo igitur, retrahit nos ab amore paruo et diminuto, qui est diligere amicum, et inducit nos ad amorem magnum et latum, qui est diligere inimicum, cum dicit : Audistis quia dictum est antiquis : diliges proximum tuum et odio habebis inimicum tuum. Ego autem dico uobis : diligite inimicos uestros. Circa quod intelligendum est quod odium quadrupliciter potest considerari : aut prout est in animo, aut prout exterius manifestatur in aliquo rancoris signo, aut prout est in contumelioso uerbo, aut prout est in iniurioso facto. Circa istam quadruplicem differentiam odii, Christus uult ut inimicos quadrupliciter diligamus. Primo in animo, ideo dicit : Diligite inimicos uestros. Secundo in facto, ideo dicit : Benefacite his qui uos oderunt. Tertio in signo, ideo subdit : Et orate pro persequentibus et calumniantibus uos. Magnum enim signum amoris est pro inimicis orare. Quarto in uerbo ipsos salutando, unde subdit : Si salutaueritis fratres uestros tantum , etc. Istam quadruplicem dilectionem omnes homines debent impendere inimicis, saltem in communi. Debemus enim diligere inimicos in animo, in quantum sunt creature Dei bone, ideo dicitur : Omnis creatura Dei bona (I.Tim. 4, 4). Si quis igitur in suo inimico odisset naturam Dei, in statu salutis non esset. Debent etiam homines orare pro inimicis, saltem in communi. Si enim aliquis pro omnibus fidelibus oraret et ab illis orationibus generalibus inimicos excluderet, in statu salutis non esset. Perfecti autem pro inimicis orare debent, non tantum in generali, sed etiam in speciali. Similiter, si aliquod collegium uel aliquam multitudinem hominum salutaret, ab illa salutatione generali inimicos excludere non debet, et, si excluderet, in statu salutis non esset. Perfecti enim non tantum in generali, sed etiam in speciali orare et salutare debent. Similiter, si aliquis aliqua beneficia alicui communitati exhiberet, non essent inimici a talibus beneficiis excludendi. Et si aliquis excluderet, uideretur quod liuorem retineret, contra illud quod dicitur : Non queras ultionem, nec memor eris iniurie ciuium tuorum (Leuit. 19, 18). In casu tamen necessitatis, tenentur etiam omnes inimicis beneficia exhibere, iuxta illud : Qui habuerit substantiam huius mundi et uiderit fratrem suum necesse habere et clauserit uiscera sua ab illo, quomodo charitas Dei manet in eo (I. Ioan. 3, 17) ? Perfecti autem debent inimicis beneficia exhibere non tantum in communi, sed etiam in speciali ; non tantum in articulo necessitatis, sed etiam sine articulo necessitatis, quia ad ipsos spectat non uinci a malo, sed etiam uincere in bono malum (Rom. 12, 21).
    II.B : ab amore defectiuo et imperfecto (dilectio perfecta)
    Secundo, Dominus retrahit nos ab amore defectiuo et imperfecto, qui est imperfecte diligere cum dicit : Estote ergo perfecti, etc., scilicet in amore Dei, sicut et pater uester celestis (Matth. 5, 48), id est : sicut Deus pater diligit nos perfecte, sic nos ipsum perfecte diligere debemus. Ille autem perfecte Deum diligit qui ipsum plus diligit quam sua. Si dederit homo omnem substantiam domus sue pro dilectione, quasi nihil despiciet eam (Cant. 8, 7), plusquam seipsum, ideo dicit : Qui non accipit crucem suam scilicet seipsum mortificando propter me, non est me dignus (Matth. 10, 38); plusquam suos : Qui amat patrem et matrem plusquam me non est me dignus (ibid. 10, 37). Isto triplici modo Christus etiam nos dilexit plusquam sua, id est plusquam regnum et domum suam. Plusquam suos, id est angelos qui erant hereditas sua, quia eos dimisit et nobiscum parentelam contraxit. Plusquam seipsum, quia propter nos seipsum in mortem tradidit. De his tribus dicitur : Reliqui domum meam, dimisi hereditatem meam, dedi dilectam animam meam in manibus inimicorum, etc. (Ier. 12, 7).
    II.C : ab amore inordinato (uana gloria)
    Tertio, Christus retrahit nos ab amore inordinato quo quis inordinate diligit seipsum, cum ait : Attendite ne iustitiam uestram faciatis coram hominibus (Matth. 6, 1). Ille enim inordinate se diligit si bona que facit ad seipsum reflectit et inde gloriam querit. Magna enim inordinatio est quod aliquis sibi attribuat illud quod est proprium Dei, scilicet gloriam. Uult enim Deus ut de operibus nostris habeamus meritum. Labores manuum tuarum, quia manducabis, etc. (Psal. 127, 2). Proximus habeat bonum exemplum. Sic luceat lux uestra coram hominibus, etc. (Matth. 5, 16). Et Deus habeat hanc gloriam. Gloriam meam alteri non dabo (Isai. 42, 8). Sed uane gloriosus meritum perdit et proximo scandalum facit, et tandem gloriam non inuenit. Sed notandum quod secundum Chrysostomum uana gloria potest accidere aut in principio operis, aut in medio, aut in fine. Tunc enim est in principio, quando quis aliquod bonum ex sola uana gloria facere incipit et tunc illud opus est uitiosum, quia ex uitiosa radice processit, et est potius intermittendum quam faciendum. Et illud Dominus prohibet hic, cum dicit : Attendite ne iustitiam uestram, etc. Aliquando uero uana gloria est in medio operis, sicut quando quis ex recta intentione aliquod opus bonum incepit et in prosecutione aliquis motus uane glorie se ingerit. Tale opus non est intermittendum, sed perficiendum, quia ex quo hoc ex bona radice processit uitiari non poterit, maxime cum sit potius inimici tentatio quam alicuius uane glorie passio : unde legitur de sancto Bernardo quod, cum semel gratiose predicaret et ex hoc aliquis motus uane glorie se ingereret, tentatori respondit : Nec per te incepi nec per te dimittam. Aliquando uero in fine operis accidit homini quoddam gaudium mentis et complacentia cordis de eo quod tale opus bene compleuit, uel de eo quod bene predicauit. Et ista talis complacentia opus precedens uitiare non potest, quia naturale est quod quilibet delectatur in operibus et sermonibus suis. Letatur homo in sententia oris sui (Prou. 15). Immo etiam sancti uiri magnum habent gaudium de operibus que faciunt propter Deum. Unde super illud : In custodiendis illis retributio multa (Psal. 18, 12). Dicit Glossa : non tantum pro eis in futuro redditur premium, sed etiam hic in eadem custodia ; magnum est gaudium seruire ei cui seruire regnare est.