Eudes de Châteauroux, « dossier franciscain », sermo
13 (Schneyer : 840)">
<< | >> |
| Plan : synthétique classique pas de plan V. interventions éditoriales (en rouge) |
Liste des figurae :
Thema
I° Paralipom. II° :
Hii sunt
Cinei
qui uenerunt de calore patris domus
Rechaph
.
Introductio
In hoc uerbo Spiritus sanctus duo nobis
insinuat, primo quales esse debetis fratres, cum dicit : Hii
sunt
Cinei
; secundo qualis et
quantus fuerit ille a quo descendistis et ortum habuistis ; et FIGURAbeatus Franciscus = fonsa quo, uelut a fonte, hec religio emanauit, ostenditur cum dicit : Qui uenerunt de calore domus Rechap . Ad litteram loquitur de quibusdam religiosis Ueteris Testamenti, qui fuerunt expressissima forma Fratrum minorum. Et isti Ciney et etiam Rechabite
fratres minores = scribe
III :
Cinei Ueteris Testamenti fuerunt expressissima
forma Fratrum minorum
III.A :
Fratres minores et Fratres predicatores debent
esse "cognationes scribarium", id est latorum moralium
Sic Fratres debetis esse cognationes scribarium, id est, parentela uel genus
scribarum, id est, latorum moralium, id est docentium bene uiuere. Legimus in Exo.,
XXXV° :
Ambos erudiuit
sapientia ut faciant opera abietharii, polimitarii, de iacincto et purpura, beatus Franciscus et beatus Dominicus = Beseleel et Ooliaph Hoc dicit de Beseleel et Ooliaph. Hii duo fuerunt doctores et magistri ad edificandum tabernaculum et significant institutores duorum ordinum, Predicatorum scilicet et Minorum. Beseleel interpretatur « umbraculum diuinum » [268rb], Ooliaph « tabernaculum meum in ea ». Peccatis enim nostris exigentibus, hiis temporibus uerum erat quod quondam Dominus dixerat : Filius hominis non habet ubi caput reclinet, licet uulpes foueas habeant. Unde ad hec tempora respiciens, Ieremias dicebat, XIIII° : Quare quasi colonus futurus es in terra et uelut uir uagus non habens ad manendum. FIGURA
duo ordines Fratrum predicatorum et Fratrum minorum = due domuncule Domini Ideo Dominus hiis diebus fecit sibi duas domunculas, sicut solent facere pauperes homines de foliis de ramunculis, ut
Christus = uir sicut qui absconditur a uento Et erit uir sicut qui absconditur a uento et celat se a tempestate. Uir iste Christus, de quo Ie. : Mulier circumdabit uirum. Iste due domuncule sunt duo ordines Fratrum predicatorum et Fratrum minorum, quorum opifices siue fabricatores fuerunt Beseleel et Ooliaph, id est beatus Franciscus et beatus Dominicus. Et nota quod quamuis hec nomina, Beleseel et Ooliaph, diuersa uideantur omnino, tamen idem sonant quo ad interpretationem. Idem enim est « umbraculum diuinum » et « tabernaculum meum, id est Dei, in ea ». Sic, licet beatus Franciscus et beatus Dominicus uideantur instituisse diuersos ordines et diuersas intentiones habuisse, eadem tamen fuit intentio utriusque et duo ordines unum et idem sunt, et si diuersi uideantur ; et ad idem tendunt, ad hoc scilicet ut edificetur Ecclesia in fide et moribus, doctrina et exemplo. Inde est quod tam Fratres predicatores quam minores idem sunt. Et possumus dicere tam de istis quam de illis quod uere sunt scribe, id est latores moralium, id est docentes bene uiuere et recte credere. Et nota quod dicuntur [268va] cognationes scribarum, cognationes quidem per amorem et concordie unitatem. Unde ibi interlinearis : quia mutua societate in preliis utebantur. Sic debet esse et est de uobis, scilicet quod si unus guerram habeat, et alii ; si unus cadat, et omnes alii eum erigant. Dicetur in uulgali: Quatuor fratres in uno campo ualent octo homines. Quid ergo
III.B :
"Habitantium in Iabes", id est
dolor
Sequitur : habitantium in
Iabes
, que interpretatur dolor uel dolens, siccans uel
exsiccata. Possunt enim dicere cum Psalmista :
Defecit in dolore uita mea, id est,
finita est, et anni mei in gemitibus. Possunt dicere
cum Ecclesiast., II° :
Risum
reputaui errorem et gaudio dixi : Quid frustra deceperis ? Et hoc
faciunt ut hoc dolore ab omni humore noxio exsiccentur, id est, delectatione parua
que est causa corruptionis, Ezech. XXVI° :
Siccatio sagenarum eris nec edificaberis ultra. Hoc
dixit Dominus ad
Tyrum, quod interpretatur angustia uel tribulatio.
III.C :
"Cantantes", ut in tribulatione et paupertate
sua gaudeant
Sequitur cantantes, ut in tribulatione et paupertate sua gaudeant et gratias Deo
reddant, secundum illud Ysa. XXX° :
Canticum erit uobis sicut caritas = cherubym Per cherubym, quod interpretatur plenitudo scientie, caritas ; FIGURA
flammeum gladium = tribulatioper flammeum gladium, tribulatio.
III.D :
"Resonantes" ad quelibet scilicet tactum
prosperitatis uel aduersitatis
Sequitur resonantes,
ad quemlibet scilicet tactum prosperitatis uel aduersitatis, per gratiarum actionem
et per uicis desiderium rependende, ut possit dicere cum sponsa Cantic., V° :
Uenter meus intremuit ad
tactum eius. Surrexi ut aperirem dilecto meo, manus
mee distillauerunt mirram, digiti mei pleni sunt mirra probatissima
; Ysa. XVI° :
Uenter meus
ad
Moab
quasi cithara sonabit
, que ad leuissimum tactum
reddit sonum. III.E :
"In tabernaculis commorantes", sicut
tabernaculum, Fratres minores non habent terrenum fundamentum
Sequitur : in tabernaculis commorantes. FIGURAfratres minores = tabernacula Tabernaculum fundamentum non habet, sed tantum passillis terre infixis firmatur, ut non corruat. Sic uos Fratres terrenum non habetis fundamentum ; sed tamen quia homines estis, de terrenis suscipitis sustentationem. FIGURA
seculares = arbores E contrario de nobis Secularibus dicitur, Ie. XII° : FIGURA
possessiones = radices Plantasti eos, per diuitias et possessiones scilicet ; radicem miserunt sicut arbores, qui terram occupant radicibus ex omni parte et penetrant interiora terre. Uos uero non sic plantati estis, et ideo de facili a terra separari potestis, sicut ille qui dicebat, Ysa. XXXVIII° : Generatio mea ablata est et conuoluta est a me quasi tabernacula pastorum , que de facili amouentur et de loco ad locum transferuntur.
I.A :
Relinquunt mundo et paupertatem elegunt sibi
I :
De Fratrum minorum dicit : "Hii sunt
Cinei"
De uobis dicit : Hii sunt
Ciney
etc. De Cineis legitur, I° Reg. XV° : FIGURAgens insipiens = animal brutum Dixitque Sa-[269ra]-ul Cineo : Abite, recedite atque discedite ab Amalech , ne forte inuoluam te cum eo. Amalech interpretatur « gens bruta ». Hii sunt de quibus dicitur : Comparatus est iumentis insipientibus. Contra hos Dominus eleuat
fratres minores = cognati Moysi Uos enim uelut cognati Moysi uolentes magis affligi cum populo Dei quam temporalis peccati habere iocunditatem, maiores diuicias estimantes thesauris Egiptiorum improperium Christi, ascendistis FIGURA
mundus = ciuitas palmarum de ciuitate Palmarum, id est de mundo, in quo sancti de inimicis suis spiritualibus uictoriam reportant. Ascendistis, inquam, FIGURA
illis qui glorificant Deum = filii Iudacum filiis Iuda, id est cum illis qui glorificant Deum : Glorificantes Deum in corpore suo, Ia ad Cor. VI°. Et ascendistis FIGURA
paupertas uoluntaria = desertum in desertum uoluntarie paupertatis quam primitiui sancti sibi elegerunt in sortem ; et hec sors est
I.B :
Non enim potestis dicere religionem uestram nouam
esse
Legimus, Ierem. XXXV°, Ieremiam dixisse
Cyneys :
Bibite uinum. Qui responderunt :
Non bibemus [269rb] uinum, quia
Ionadap
filius
Rechap
pater noster precepit nobis dicens : Uinum non bibetis uos et
filii uestri usque in sempiternum, et domum non edificabitis, et sementem
non seretis, et uineas non plantabitis neque habebitis. Uere nichil
recens sub sole,
nichil sub
sole nouum, nec ualet quisquam dicere : Ecce hoc recens est ; iam enim
precessit in seculis que fuerunt ante nos
, Ecclesiast. I°. Non
enim potestis dicere religionem uestram nouam esse. Iam enim
precessit in Cyneis siue Rechabitis, quod idem est, et in maiori perfectione, ut
cum gratia uestra loquar. Et si enim possessiones non habeatis, domos tamen uobis
edificatis uel edificari permittitis ; et utinam non palacia, et utinam non nimis
sumptuosas, contra testamentum et prohibicionem patris uesti beati Francisci ! Uinum bibetis, et forte uinosum ! I.C :
Uani populi et falso prophetantes, uidentes
perfectionem uestram, dicunt quod tamen a perfectione ista
cadetis
De Cyneis
legitur, Numeris XXIII° :
Uidit quoque
II :
"Qui uenerunt de calore patris domus Rechap", id
est de calore beati Francisci
(Francisci stigmata)
Sequitur [269va] : Qui uenerunt de calore patris domus
Rechap
, id est a feruore
familie Rechap. FIGURAbeatus Franciscus = Rechap Iste Rechap beatus Franciscus, de cuius calore uos descendistis. FIGURA
deuotio Francisci = fornax caritate Deuotio enim beati Francisci fuit quasi fornax, caritate succensa, in qua decocti estis. Et nota quod non dicit de sapientia uel de scientia. Non enim scientia uel litteratura beati Francisci talem formam uiuendi adinuenit, sed feruor et deuotio caritatis. FIGURA
exempla Francisci = radii Non enim homines ad hoc possent deduci, nisi solo ardore caritatis, radiis enim, id est exemplis sanctitatis beati Francisci, corda congelata et terrenis conglutinata liquefacta sunt et emollita. Unde recte Rechap dicitur, quod interpretatur « mollis » uel « tenellus ». Ipse enim mollis fuit ab effectu, quia corda hominum, licet durissima, emolliuit exemplo suo et doctrina. Mollis enim fuit et tenellus, qui impressionem crucis Christi ita suscepit ut posset uere dicere cum Apostolo, ad Gal. ultimo : Stigmata Domini nostri Ihesu Christi in corpore meo porto. Unde ad ostendendum qualiter interius in corde ipsius crux Christi impressa erat, uoluit Dominus ut in carne eius hec impressio appareret. Uidetur enim quod ei Dominus specialiter dixerit illud Cant. ultimo : Pone me ut signaculum super cor tuum, pone me ut signaculum super brachium tuum. Et quia mundus uitam istam quam iste sectare cupiebat stulticiam reputabat, ideo uoluit Dominus ut in eo crucis uestigia apparerent, cuius uerbum stulticia reputatur, iuxta uerbum Apostoli, Ia ad Cor. I° : Uerbum enim crucis pereuntibus quidem stulticia est. [269vb] Sed ad ostendendum quod hiis qui salui fiunt uitus Dei est , operatus est Dominus meritis eius et intercessione tot et tanta miracula, et ut uos, qui eius stulticiam imitati estis, non desolemini, sed potius in Domino confortemini, pro certo habentes quod si uestigia eius secuti fueritis, ad eamdem beatitudinem peruenietis, ad quam assumptus est beatus Franciscus, ad quam